“دیپلماسی آقای خامنه ای معمولا دیپلماسی دو پهلو است. اگر آقای شریعمتداری نماینده رهبر در یک رسانه مکتوب است اما از آن طرف هم آقای روحانی رئیس جمهور است و حکم تنفیذ خود را از رهبر گرفته است. در هر حال الان نزاع به سطح رهبری جامعه نرسیده است که رهبری موضع گیری کند و به نفع یا به ضرر دیگری حرفی بزند. لذا از تحولات هفته گذشته می توان استنباط کرد که خود آیت الله خامنه ای هم در حالی ارزیابی هست.
دیپلماسی آقاى خامنه‌ای دو پهلوست!
دومین دور مذاکرات اتمی ایران و گروه۱+۵در حالی قرار است در روزهای ۷ و ۸ نوامبر برگزار شود، که روز گذشته معاون وزارت امور خارجه ایران تاکید کرده است: “ایران حاضر نیست در تاریکی حرکت کند و کل مسیر باید روشن شود.”
اما در عین حال عباس عراقچی در بخش دیگری از صحبتهای خود ابراز امیدواری کرده است که ظرف شش ماه تا یک سال می‌توان مذاکرات را جمع‌بندی کرد و شاید بتوان ظرف سه ماه یا شش ماه به نتایجی درخصوص گام اول رسید.
حسین علیزاده، دیپلمات پیشین ایران در تحلیل خود از مذاکرات ایران و غرب به “راه دیگر” می گوید: “این مذاکرات در حالی صورت می گیرد که تغییری در سیاست خارجی طرفین مشاهده می شود. در جمهوری اسلامی ایران دولت جدید آقای روحانی بر سر کار آمده و ایالات متحده هم تغییراتی را در سیاست خارجی خاورمیانه خود شاهد است. بدلیل اینکه تحولات خاورمیانه بحرانی شده است، ایالات متحده نمی خواهد وضعیت از این وخیم تر شود. با توجه به نقشی هم که ایران در سوریه ایفاء می کند چه بسا بر روی مذاکرات هسته ای سایه افکنده است. بنابراین در فضایی متفاوت با دوره های قبلی مذاکرات شکل گرفته و یک خوش بینی حاصل شده است، اما همه اینها مشروط بر این است که شرط اصلی تهران مبنی بر رفع تحریم ها برآورده شود. حال اینکه امکان برداشتن تحریم ها وجود دارد یا نه، مسئله مهمی است زیرا همه این مسائل در اختیار کامل ریاست جمهوری آمریکا نیست و کنگره هم تصمیم گیرنده است. از سوی دیگر بسیاری از تحریم ها با همکاری کشورهای دیگر دنیا بوده و آنها هم باید برای رفع تحریم ها به توافق برسند. بنابراین دشواری هایی بر سر راه رفع تحریم وجود دارد همانطور که آقای ظریف هم در مذاکرات ژنو این مسئله را گفتند.”
وی در ادامه به دلایل اصرار ایران برای زمانبندی کوتاه مذاکرات، تصریح می کند: “استنباط من این است که ضرب الاجل چند ماهه، پرده از یک حقیقتی بر می دارد و آن این است که وضعیت اقتصادی ایران بدلیل تحریم ها بسیار وخیم است. اگر این چنین وخیم نبود دلیلی نداشت تا این همه سرعت از سوی ایران مطالبه شود. تا پیش از اینکه می گفتند تحریم ها نعمت است و باعث می شود که استعدادها شکوفا شود؛ و یا اینکه تحریم ها را دور خواهیم زد و برای تحریم ها ابزار داریم و اقتصاد مقاومتی را در برابر تحریم ها طراحی کرده ایم و … سوال این است که اگر این راه حل ها وجود داشت و موثر بود دیگر دلیلی وجود نداشت که مسئله را در عرض کمتر از یکسال بخواهند جمع کنند. واقعیت این است که وضعیت اقتصادی کشور بسیار وخیم است و گواه آن هم صحبتهای خود مسئولین است. امروز همه دریافته اند که تحریم ها واقعیتی است که منجر به وضعیت بحرانی کشور شده و باید تمام تلاش ها برای رفع آن باشد.”
بدنبال واکنش های تند نسبت به دیپلماسی دولت، حسن روحانی از ابتکار دیپلماتیکش در توقف روند افزایش تحریم‌ها علیه ایران سخن گفت. هم زمان نیز، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، به واشنگتن و متحدانش علیه هرگونه کاهش تحریم‌های ایران هشدار داد.
این تحلیل گر مسائل بین المللی می افزاید: “رفع تحریم ها مشروط بر این است که ایران در مذاکرات هسته ای امتیاز دهد. حال این امتیاز چیست؟ قطعنامه های سازمان ملل می خواهد غنی سازی بطور کامل متوقف شود، اما این چیزی نیست که خود آقای روحانی هم بپذیرد. ایشان در اولین صحبت هایشان تاکید کردند که مسئله توقف غنی سازی مسئله ای نیست که ایران بپذیرد. حالا باید دید آمریکا و کشورهای۱+۵حاضر هستند پنج درصد غنی سازی را به ایران بدهند؟ و این همان سوالی است که در دیپلماسی پنهان در حال بحث و بررسی است. اگر آنها بگویند که غنی سازی را باید جمع کرد، ایران نمی پذیرد؛ اگر هم ایران بپذیرد این سوال هست که چرا در گذشته نمی پذیرفت. در هر حال اینها مسائل و اما و اگرهایی هست که در تحولات آتی مشخص می شود. اما آنچه مشخص است این است که دولت آقای روحانی حاضر به نوعی انعطاف هست و این بدون اذن و اجازه آقای خامنه ای نیست.”
البته تنها مخالف سیاست تنش زدایی و تعامل بین ایران و غرب بنیامین نتانیاهو نیست، بلکه جدی‌ترین مخالفان سیاست خارجی دولت روحانی گروه های تند افراطی در داخل ایران هستند.
پس از مذاکرات ژنو میان تیم جدید مذاکره کننده هسته ای ایران و کشورهای گروه ۱+۵، عده ای نسبت به محتوای مذاکرات و همچنین نحوه انجام مذاکره توسط تیم ایرانی دولت را مورد نقد و سرزنش قرار دادند. در این زمینه می توان به تیتر روز گذشته کیهان مبنی بر اعتراض نمایندگان مجلس به محرمانه بودن مذاکرات ژنو و یا تیتر روز پیش از آن در ایجاد این تلقی که ملت ایران در مذاکرات فعلی نامحرم هستند و آمریکا و اسرائیل محرم اشاره کرد.
در همین زمینه محمد جواد ظریف در صفحه فیس بوک خود پاسخ می دهد: “اطمینان داشته باشید که هیچ نگرانی در مورد اعلام عمومی آنچه در مذاکرات طرح شد نداریم. اما هدف ما از این مذاکرات رسیدن به تفاهم است، نه بهره برداری های زودگذر تبلیغاتی.”
در هر حال این انتقادات در حالی صورت می گیرد که در گذشته هم زمانی که حسن روحانی، علی لاریجانی و سعید جلیلی مسئولیت مذاکرات اتمی ایران را بر عهده داشتند، محتوای مذاکراتشان علنی نبود و مورد انتقاد قرار نمی گرفتند.
حسین علیزاده با تاکید بر اینکه در همه جای دنیا بخشی از دیپلماسی همواره دیپلماسی پنهان بوده است خاطرنشان می شود: ” در مذاکرات ژنو مشخص بود که نگرانی هایی وجود دارد که اگر جزئیات مذاکرات به بیرون درز کند گروههای تندرو و افراطی دو طرف موجب شکست مذاکرات می شوند. در ایران که مشخص است چه گروههایی بر این طبل می کوبند و از آن سو هم اسرائیل و برخی از اعضای کنگره که با تشدید تحریم ها موافق هستند. اما باید توجه داشت که حتی در میان دو کشور دوست هم دیپلماسی پنهان همیشه یک بخشی از دیپلماسی آنها بوده است، همانطور که در صورت لزوم آن دیپلماسی را آشکار خواهند کرد. در هر حال به دلیل پیچیدگی های زیاد شرایط و پارامترهای مختلفی که در پرونده هسته ای دخیل است و عوامل مخربی که در طرفین وجود دارد پنهان نگه داشتن مذاکرات لازم است. فکر هم می کنم این مسئله با نظر موافق آقای خامنه ای است. در هر حال به این نتیجه رسیده اند که مذاکرات باید پنهان و پشت پرده باشد و در اینکه تهران حتما بایستی امتیازات کلانی بدهد شکی وجود ندارد. طی این سالها مسئله خصم و رابطه دشمنی بوده و اگر بخواهند مذاکرات را علنی انجام دهند باز مورد انتقاد قرار می گیرند که پس در طی این سالها چرا این انعطاف وجود نداشت؟ بنابراین بهتر است مذاکرات محرمانه انجام شود و دیپلماسی پنهان یک امر طبیعی در سیاست هر کشوری است. البته این مسئله یک جنبه منفی هم دارد مبنی براینکه مذاکرات را از چشم مردم پنهان کرده اند اما دو طرف ناگزیرند با احتیاط همدیگر را ارزیابی کنند و ناچارند دیپلماسی پنهان را بکار ببندند.”
وی ادامه می دهد: “در چنین شرایطی به نظر می رسد مخفی نگه داشتن مذاکرات اولویت طرفین است تا بعنوان دیپلماسی پنهان ببینند امکان نزدیکی و توافق وجود دارد یا نه؟ اگر نداشته باشد به این معنا است که دولت آقای روحانی در اوایل راه خود نتوانسته گشایشی در زمینه رفع تحریم و حل مشکلات اقتصادی صورت دهد و دولت او با دشواری های زیادی همراه خواهد شد. به هر حال تا این مرحله می توان تا حدی خوش بین بود زیرا رهبر جمهوری اسلامی ایران تا امروز اظهار نظری نکرده و اگر مخالفتی در این زمینه داشت مسلما شاهد صد چندان انتقاد علیه آقای روحانی بودیم. این به یک معنا جنبه مثبتی است که خوش بینی ها را افزایش می دهد.”
این دیپلمات سابق ایران در مورد موضع گیری کیهان تاکید می کند: “دیپلماسی آقای خامنه ای معمولا دیپلماسی دو پهلو است. اگر آقای شریعمتداری نماینده رهبر در یک رسانه مکتوب است اما از آن طرف هم آقای روحانی رئیس جمهور است و حکم تنفیذ خود را از رهبر گرفته است. در هر حال الان نزاع به سطح رهبری جامعه نرسیده است که رهبری موضع گیری کند و به نفع یا به ضرر دیگری حرفی بزند. لذا از تحولات هفته گذشته می توان استنباط کرد که خود آیت الله خامنه ای هم در حالی ارزیابی هست. حال باید منتظر بود تا دید آیا دو طرف می توانند این راه دشوار را طی کنند و به توافق برسند بخصوص در مورد رابطه ایران و آمریکا. اگر آمریکا این اطمینان را پیدا کند که می تواند امتیازات خوبی بگیرد که بر اساس آن کنگره و متحد خود اسرائیل را مجاب کند آن زمان گشایش هایی حاصل خواهد شد. این چند روز هم خبرهایی می رسد که در کاخ سفید بررسی هایی در مورد دارایی های توقیف شده ایران در حال انجام است و باید منتظر تحولات آینده بود.”
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر