با عنایت به دیپلماسی فعال سازمانی عربستان، دور از انتظار
نخواهد بود که پس از عضویت این کشور در شورای
حکام آژانس، ریاض از این ابزار برای فشار بیشتر در جهت انزوای بین المللی تهران
بهره جوید به ویژه اینکه اینک دو کشور از رقابت منطقه فراتر رفته و به فاز جنگ
نیابتی گام نهاده اند.
تسخیر صنعا پایتخت یمن (همسایه عربستان) توسط شیعیان حوثی نگرانی هایی جدی را در ریاض دامن زده است.
عربستان مدعی است که جمهوری اسلامی در ناآرامی های مناطق شیعه نشین این کشور نیز
دست داشته است. ریاض همچنین تهران را به دست داشتن در طرح ترور سفیر این کشور در
واشنگتن متهم کرده و تا کنون چندین تبعه ایرانی را گردن زده است. در چنین فضای پر
تنشی میان تهران- ریاض، عضویت عربستان در شورای حکام می تواند فشار بر پرونده هسته
ای را افزایش دهد
طی پنجاه و هشتمین اجلاس سالانه آژانس بین المللی انرژی
اتمی، عربستان سعودی به عنوان یکی از 11 عضو جدید شورای حکام این سازمان برای دو
سال آینده (سپتامبر 2014 تا سپتامبر 2016) برگزیده شد. این برای اولین بار است که
ریاض به عضویت شورای مذکور درآمده است. شورای حکام 35 عضو دارد و هر ساله 11 عضو آن
تغییر می کند.
نشریه القدس وابسته به دولت
عربستان تصمیم جدید آژانس را "تقدیر جامعه بین الملل از تلاش های ریاض در زمینه
فعالیت های آژانس و نقش آن کشور در عرصه امنیت هسته ای و به کارگیری مسالمت آمیز انرژی
اتمی" دانسته است.
عضویت عربستان در شورای حکام آیا می توند برای ایران موجب
نگرانی باشد؟ این پرسش از آن رو اهمیت دارد که ایران دارای پرونده ای مفتوح در
آژانس است و شورای حکام نقش بارزی در تصمیمات آژانس ایفا می کند. عضویت ریاض در شورای
حکام آژانس در حالی است که اینک مناسبات سیاسی ایران و عربستان به گفته هاشمی رفسنجانی یکی از تیره ترین
دوران های خود را سپری می کند.
عضویت عربستان در شورا هم زمان با
رقابت منطقه ای تهران- ریاض
موضوع رقابت منطقه ای ایران و عربستان به عنوان دو کشور
نفتی خاورمیانه چیزی جدیدی نیست. با ظهور انقلاب اسلامی رقابت مذهبی نیز به آن
افزوده شد تا هر یک رهبری یکی از دو بلوک شیعه و سنی را برعهده گیرند. با ظهور
بهار عربی این رقابت ها به نوعی جنگ نیابتی نیز منتهی شد که در نتیجه روند واگرایی
دو کشور را تسریع بخشیده است. (مراجعه شود به مقاله: ایران و عربستان در مسیر واگرایی فزاینده)
برای نمونه هنگامی که کشورهای بسیاری برای حل بحران سوریه
در کنفرانس موسوم به "ژنو2" جمع می شدند، مخالفت عربستان و برخی دیگر
کشورها با حضور تهران در آن کنفرانس موجب شد که دبیرکل سازمان ملل از دعوت تهران
خودداری کند. نمونه دیگر هنگامی بود که حدود چهل کشور جهان در کنفرانس پاریس برای
ائتلاف علیه داعش گرد هم آمدند. مخالفت عربستان و امارات موجب شد ایران به آن
کنفرانس نیز دعوت نشود.
در چنین فضایی تنش آلود که جنگ نیابتی تهران- ریاض دست کم در
سوریه، عراق و لبنان و یمن مشهود است، عضویت عربستان در شورای حکام آژانس بین
المللی می تواند به ابزاری در دست ریاض تبدیل گردد تا با بلوک بندی با دیگر
کشورها، فشار مضاعفی را در پرونده هسته ای به ایران تحمیل کند.
بلوک عربی در شورای حکام
ابراز نگرانی از پرونده هسته ای ایران، موضوعی محدود به
امریکا و اسرائیل و کشورهای اروپایی نیست. تقریبا تمامی کشورهای عربی منطقه خلیج
فارس نیز به گونه ای نسبت به توانمندی هسته ای ایران ابراز نگرانی کرده اند. ریاض
به عنوان اصلی ترین رقیب منطقه ای ایران، یکی از شاخص ترین کشورهای عربی منطقه است
که همواره نسبت به پرونده هسته ای ایران اظهار نگرانی کرده است.
بیانیه
مشترک وزیران دفاع عربستان و فرانسه در شهریور 92 که طی آن از ایران خواستند
همکاری کامل با 5+1 داشته باشد، نمونه از ابراز نگرانی های ریاض در غیر صلح آمیز
تلقی کردن برنامه هسته ای ایران است. سعود الفیصل وزیر خارجه سعودی نیز یک بار در سخنرانی
در شورای روابط خارجی آمریکا خواستار دخالت این کشور شد تا خواست ایران مبنی بر
"تغییر موازنه قدرت در منطقه" را مانع شود.
افزون بر عربستان و مصر که اینک به عضویت شورای حکام آژانس
در آمده اند، کشورهای قطر و امارات دیگر کشورهای عرب هستند که پیشتر به عضویت شورا
در آمده بودند. بدین ترتیب تعداد کشورهای عربی شورا حکام به چهار رسید که همگی از
اعضای اتحادیه عرب هستند. این اتحادیه مکررا مدعی "اشغال جزایر سه گانه عربی"
توسط ایران شده است.
از سوی دیگر، منهای مصر، کشورهای عربستان، قطر و
امارات سه کشور عضو شورای همکاری خلیج
فارس هستند که مواضع سرسختانه آن شورا نسبت به برنامه هسته ای ایران کاملا آشکار
است.
در ژانویه سال ۲۰۰۵ عبدالرحمن العطیه دبیر کل شورای همکاری خلیج
فارس اظهار
داشت که "عربستان سعودی و دیگر کشورهای عضو شورا هیچ گونه توجیهی برای فعالیت
های هسته ایران نمی بینند و اقدامات ایران نوعی ماجراجویی نگران کننده برای منطقه قلمداد می شود."
با تصویب قطعنامه ۱۷۳۷ علیه برنامه هسته ای ایران، العطیه
از رای مثبت قطر (عضو غیر دائم شورای امنیت) به قطعنامه مزبور ابراز خرسندی کرد.
با چنین زمینه ای قابل
پیش بینی است که بلوک عربی شورای حکام از توان خود برای فشار بر برنامه هسته ای
ایران سود جسته تا بلکه امتیازاتی را در مسائل و مشکلات منطقه ای از ایران بگیرند.
عربستان: فعال در عرصه دیپلماسی بین
المللی
علاوه بر توانمندی نفتی عربستان به عنوان نخستین صادر کننده
نفت جهان، این کشور نشان داده که در عرصه دیپلماسی سازمانی ( دیپلماسی بین المللی)
نیز فعال است. این کشور سال گذشته به عضویت شورای امنیت سازمان ملل پذیرفته شد ولی
در اقدامی بی سابقه و منحصر بفرد از عضویت در آن انصراف داد. انصراف عربستان از
عضویت در شورای امنیت اقدامی اعتراضی علیه شورای امنیت بود. ریاض با انصراف از
عضویت در شورا نشان داد که نسبت به رویکرد غیر فعال شورای امنیت در مساله سوریه و
عدم اتخاذ تمهیدات تنبیهی علیه دولت بشار اسد، اعتراض دارد.
همچنین عربستان در مرداد 1391 بانی قطعنامه ای در مجمع
عمومی شد که ضمن محکوم کردن «سرکوب کور» مردم توسط نيروهای مسلح سوريه، خواستار کناره
گيری بشار اسد از قدرت و تشکيل حکومت جديد شد. این قطعنامه با 137 رأی مثبت از
تصویب مجمع عمومی گذشت.
با عنایت به
دیپلماسی فعال سازمانی عربستان، دور از انتظار نخواهد بود که پس از عضویت این کشور
در شورای حکام آژانس، ریاض از این ابزار
برای فشار بیشتر در جهت انزوای بین المللی تهران بهره جوید به ویژه اینکه اینک دو
کشور از رقابت منطقه فراتر رفته و به فاز جنگ نیابتی گام نهاده اند.
تسخیر صنعا پایتخت یمن (همسایه عربستان) توسط شیعیان
حوثی نگرانی هایی جدی را در ریاض دامن زده
است. عربستان مدعی است که جمهوری اسلامی در ناآرامی های مناطق شیعه نشین این کشور نیز
دست داشته است. ریاض همچنین تهران را به دست داشتن در طرح ترور سفیر این کشور در
واشنگتن متهم کرده و تا کنون چندین تبعه ایرانی را گردن زده است. در چنین فضای پر
تنشی میان تهران- ریاض، عضویت عربستان در شورای حکام می تواند فشار بر پرونده هسته
ای را افزایش دهد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر