ریاض تا اینجا از دستاوردهای خود خرسند به نظر می رسد. این خرسندی نه فقط در سطح مقامات سیاسی عربستان بلکه در سطح مقامات عالیه مذهبی آن کشور نیز به چشم می خورد. امام جماعت مسجد مسجد الحرام اخیراً از ملک سلمان خواستار آن شده که "عملیات های دیگر توفان صحرا" را برای ریشه کن کردن تروریسم، افراطگرایی و فرقه گرایی به اجرا در آورد. او در سخنان خود در حالی که شخص سلمان بن عبدالعزیز را نه با عنوان ملک بلکه با عنوان امام (پیشوای امت اسلامی) مخاطب قرار داده گفت:"ای سلمان ای امام، ای [رهبر] این ائتلاف خجسته، امت اسلام منتظر توفان های قاطعیت دیگر برای ریشه کن کردن تروریسم، افراطگرایی، فرقه گرایی، نژادپرستی و فقر و فساد هستند. این کشور و سرزمین حرمین شریفین خطر موجود در منطقه را به خوبی درک کرد تا اینکه این ائتلاف را بنیاد نهاد."
یک سال پس از عملیات نظامی
عربستان در یمن
سلمان بن عبدالعزیز آل سعود در 23 ژانویه 2015 به
عنوان پادشاه جدید عربستان برگزیده شد و در 26 مارس یعنی در عرض 2 ماه ائتلاف
نظامی موسوم به "توفان قاطعیت" را علیه حوثی ها به راه انداخت. اینک از
آغاز عملیات توفان قاطعیت یک سال گذشته است.
ریاض تا اینجا از دستاوردهای خود خرسند به نظر می
رسد. این خرسندی نه فقط در سطح مقامات سیاسی عربستان بلکه در سطح مقامات عالیه
مذهبی آن کشور نیز به چشم می خورد. امام جماعت مسجد مسجد الحرام اخیراً از ملک
سلمان خواستار آن شده که "عملیات های دیگر توفان صحرا" را برای ریشه کن
کردن تروریسم، افراطگرایی و فرقه گرایی به اجرا در آورد. او در سخنان خود در حالی که
شخص سلمان بن عبدالعزیز را نه با عنوان ملک بلکه با عنوان امام (پیشوای امت اسلامی)
مخاطب قرار داده گفت:"ای
سلمان ای امام، ای [رهبر] این ائتلاف خجسته، امت اسلام منتظر توفان های قاطعیت دیگر
برای ریشه کن کردن تروریسم، افراطگرایی، فرقه گرایی، نژادپرستی و فقر و فساد هستند.
این کشور و سرزمین حرمین شریفین خطر موجود در منطقه را به خوبی درک کرد تا اینکه این
ائتلاف را بنیاد نهاد."
این اظهارات از زبان یک مقام مذهبی عالیرتبه سعودی از
آن رو درخور تامل است که اولا گواه خرسندی مقامات مذهبی سعودی است و ثانیاً بازتاب
دهنده اراده دستگاه سیاسی – مذهبی عربستان است که راه حل های مشکلات در منطقه (تروریسم،
افراطگرایی و فرقه گرایی) را در اقدام
نظامی می جوید.
از آنجایی که
امام جماعت مسجد الحرام مقام منصوب حاکمیت است (همچنان که در جمهوری اسلامی چنین
است) اظهارات او آن هم از فراز مسجدالحرام (مهم ترین مکان مقدس مسلمانان) بازتاب
دهنده این است که نهادهای مذهبی در امتداد نهادهای دولتی از عملیات یک ساله عربستان
در یمن خرسند هستند و افزون بر آن و مهم تر از همه توسل به قوه قهریه و نظامی گری
را چاره حل مشکلات منطقه می داند.
اگر چنین باشد می توان استراتژی ریاض برای منطقه را
پیش بینی کرد. در غیاب نقش آفرینی امریکا و در پی برون رفتن ارتش های نامدار عربی
(مصر و عراق) از نقش آفرینی در منطقه، باید انتظار داشت پس از آن که ریاض توانست
به اتکای قدرت نظامی خود سرنوشت یمن را به دلخواه خود رقم زند، گام بعدی به کار
گرفتن ثقل نظامی خود برای حل دیگر بحران های منطقه است.
به بیان روشن تر، این ادعای تهران که چهار پایتخت
عربی (صنعا، بغداد، دمشق و بیروت) را در چنگ خود دارد، برای عربستان که اینک خود
را رهبر جهان عرب می داند، بسیار رنج آور است.
اگر ریاض بتواند صنعا را آزاد کند مدال فتح به سینه نصب
خواهد کرد. طبیعی است که چنین فاتحی هم خود در صدد فتوحات بیشتر باشد و هم
انتظارات جهان پر آشوب عرب از او همین باشد. اینجاست که سخنان امام جماعت
مسجدالحرام معنا می دهد که گفت انتظار "امت اسلام" از پیشوای شان جز این
نیست که عملیات های مشابه توفان قاطعیت را در دیگر پایتخت های عربی (بغداد، دمشق و
بیروت) به اجرا گذارد. خواست او برای سرکوب فرقه گرایی (بخوانید شیعه گرایی) از
طریق عملیات مشابه نظامی غیر از دمیدن او آن هم از فراز مسجدالحرام بر جنگ شیعه و
سنی نیست.
در واقع اظهارات امام جماعت مسجدالحرام نه صرفا خطاب
قرار دادن ملک سلمان بلکه فراخوان و بسیج جهان اهل سنت است. سخنان او پرده برداشتن
از سناریوهای مشابه ریاض یعنی توسل به قوه قهریه برای حل بحران های دامن گر منطقه
است.
چنین بلندپروازی هایی از سوی ریاض در مقابل سرسختی ها
و بلند پروازی ها تهران به هیچ رو معنای خوشآیندی را برای منطقه در بر ندارد.
جنگ نفت، گردن زدن شیخ نمر( روحانی شیعه عربستانی
مورد حمایت تهران)، قرار دادن حزب الله لبنان (بازوی نظامی ایران) در فهرست سازمان
های تروریستی توسط شورای همکاری و اتحادیه عرب که به پیشنهاد ریاض انجام شد و...
شواهدی است که تا همین جا ریاض از فشار آوردن بر تهران کم نگذاشته است.
اما، درخواست ریشه کن کردن فرقه گرایی با توسل به قوه
قهریه آن هم از زبان امام جماعت مسجدالحرام، عمق مخاطراتی را نشان می دهد که می
تواند منطقه را به آتش بکشد.
یک سال پس از آغاز عملیات توفان قاطعیت
اینک یک سال از عملیات نظامی عربستان در یمن می گذرد.
درطول تاریخ تاسیس دولت پادشاهی سعودی، این کشور هرگز جنگ برون مرزی آن هم با این
مقیاس نداشت.
تا پیش از 2015 و پیش از عملیات توفان قاطعیت،
عربستان در شمار کشورهای محافظه کار به شمار می رفت.اما، اینک ریاض تغییر جغرافیای
سیاسی خاورمیانه را به پشتوانه قدرت نفتی، نظامی و دینی در برنامه دارد.
ریاض مدعی است که در نتیجه عملیات ائتلاف، بخش عمده توان
موشک ها بالیستیکی و توان تحرک عملیاتی حوثی ها در زمین نابود شده و در نتیجه 80
درصد سرزمین های یمن از جمله کلیه بنادر استراتژیک این کشور و شهرهای عدن و تعز از
کنترل حوثی ها خارج شده است. با وجود این، هنوز صنعا پایتخت یمن همچنان تحت کنترل
حوثی ها قرار دارد. رسانه های عربستان مدعی هستند که صنعا را به زودی باز پس
خواهند گرفت.
اما، از منظر نظامی و به رغم توان نامتوازن طرفین جنگ
در یمن که در یک سو ائتلافی مرکب از 9 کشور و طرف دیگر فقط نیروهای محصور در خشکی
حوثی قرار دارند، ناتوانی ائتلاف در عرض یک سال در بازپسگیری صنعا با معناست.
این در حالی است که بنا به اعلام دیدبان حقوق بشر،
ائتلاف با استفاده از بمب های ممنوعه خوشه ای و انواع دیگر سلاح های پیشرفته موجب
بی خانمان شدن 120 هزار یمنی و آسیب های جدی به آثارباستانی این کشور را فراهم
آورده است.
به رغم این همه خسارت انسانی، ناکام ماندن ائتلاف در
پیروزی نهایی بر حوثی ها در یک سال گذشته نشانه چندان رضایت بخشی نیست. با وجود
این، فراهم آوردن ائتلافی مرکب از 9 کشور در سکوتی معنی دار از بیشتر کشورهای جهان
برای خسارت هایی که به مردم عادی وارد شده، نشانه موفقیت دیپلماسی عربستان است.
با این همه، آنچه از موفقیت دیپلماسی عربستان و از
پیروزی های نسبی نظامی در یمن از اهمیت بیشتری برخوردار است، استراتژی کلانی است
که ریاض برای حفظ برتری خود تدارک دیده است. در این راستا و در آستانه سالگرد
توفان قاطعیت، در فوریه 2016 مانوری موسوم به رعد شمال را تدارک دید که در نوع خود
بی سابقه بود.
این مانور به استعداد 350 هزار نیرو از 20 کشور (سعودي،
مصر، تركيه، پاكستان، ماليزي، سودان، امارات، كويت، بحرين، قطر، عمان، اردن، تونس،
مراکش، موريتاني، جيبوتي، سنگال، چاد، جزایر کومور، مالديو) و با مشارکت 20 هزار
تانک، 2540 جنگنده، 460 هلیکوپتر و صدها کشتی جنگی در نوع خود بی نظیر بود.
نمایش چنین استعداد نظامی از یک سو و اظهارات امام
جماعت مسجدالحرام برای بسیج افکار عمومی از سوی دیگر نشان عمق جریان نظامی گری است
که در عربستان مشاهده می شود. وضعیت مشابه در محور شیعی (تهران، بغداد، دمشق،
بیروت) نیز بر کسی پوشیده نیست.
اینک در سالگرد عملیات ائتلاف می توان نتیجه گرفت اگر
بحران سوریه از راه حل دیپلماتیک فیصله نیابد و اگر بحران یمن با راه حل نظامی به
رهبری عربستان خاتمه یابد، نتیجه ای دور از انتظار نخواهد بود حال که عربستان
سرخوش از پیروزی است، مدل مشابه یعنی توسل به قوه قهریه را برای دیگر بحران های
منطقه در نظر داشته باشد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر