طی خبری نگران کننده برای مسکو – تهران- دمشق، سازمان پیمان آتلانیک شمالی
(ناتو) در پاسخی سریع به درخواست آنکارا برای استقرار موشک های پاتریوت در مرزهای جنوبی
با سوریه، این درخواست را در 14 آذر 91 به اجماع آراء به تصویب رساند. سرعت عمل
ناتو از روز درخواست (اول آذر) تا تصویب آن (14 آذر) فقط در عرض دو هفته در خور
توجه است.
نگرانی سه کشور یاد شده، ناشی از توان بالای این سامانه است که توان رهگیری موشک
های بالستیکی، کروز و هواپیماهای پیشرفته
را در تمامی شرایط آب و هوایی ودر هر ارتفاعی داراست. در منطقه پیرامونی
ایران، تاکنون کویت و عربستان تنها کشورهای دارنده این سامانه در خاک خود بودند.
این سامانه به طور گسترده در حمله به عراق هنگام رهگیری موشک‌های عراقی از خاک
کویت مورد استفاده موفق قرار گرفته بود.
برای درک عمق نگرانی جمهوری اسلامی از این موضوع کافی است، در نظرآوریم که اولا
محمود احمدی نژاد سفر خود به قونیه را که قرار بود به مناسبت بزرگداشت مولانا
برگزار گردد، لغو کرد و ثانیاً سرلشگر فیروزآبادی، رییس کل ستاد نیروهای مسلح، در
حالی که در شهریور 91 گفته بود «جنگ سوریه، جنگ ایران است»، شدیداً به استقرار این
سامانه در ترکیه واکنش نشان داده و آن را آماده شدن غرب برای یک جنگ جهانی! دانسته
است. وی گفته است «پاتریوت‌ها تهدیدزا هستند...زودتر از اینکه آتشی برافروخته بشود
که کسی قادر به خاموش کردنش نباشد، خودشان این آتش را خاموش بکنند و پاتریوت‌ها را
از این منطقه جمع کنند و ببرند...هر روز یکی از کشورهای غربی دارند تصویب می‌کنند که
پاتریوتی را به مرز سوریه و ترکیه بفرستند، در حالی که آنها دارند نقشه یک "جنگ
جهانی" را می‌چینند». –دویچه وله 25 آذر 91-
از سوی دیگر، سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه نیز در گفت‌وگوی تلفنی با دبیرکل ناتو،
مراتب اعتراض دولت متبوعش را به این اقدام ناتو اعلام نمود. لاوروف در این گفت‌وگو
بر «نگرانی‌های روسیه درباره طرح‌های افزایش ظرفیت نظامی در منطقه» تاکید کرد.نگرانی
مسکو در حالی است که که استقرار این سامانه در ترکیه، هیچ تهدید مستقیمی برای مسکو
به شمار نمی رود. بنابر این علت نگرانی مسکو چیست؟ علت نگرانی تهران و دمشق چه می
تواند باشد؟
گسترش ناتو به سمت شرق
پس از فروپاشی نظام دو قطبی و انحلال پیمان ورشو، روسیه همواره از گسترش
ناتو به عنوان ابزاری موثر در تحمیل اراده
هژمونیک امریکا در حوزه نفوذ مسکو، ابراز نگرانی کرده است. اینک نیروهای ناتو از
افغانستان گرفته تا کزوو (مناطق سنتی تحت نفوذ مسکو)، حضور دارند. از نظر مسکو این
یعنی ایجاد زنجیره ای از دولت های متحد امریکا که اصطلاحاً از آن به «گسترش ناتو
به سمت شرق» نامبرده می شود.
در این استراتژی، ایران (حلقه میانی افغانستان و ترکیه) حلقه مفقوده در گسترش ناتو به شمار می رود. مخالفت
روسیه و جمهوری اسلامی با کناره گیری بشار اسد، عملاً شرایطی را فراهم آورده که
ترکیه با ابراز نگرانی از گسترش جنگ داخلی سوریه به مرزهای این کشور، خواستار
تقویت مرزهای خود با استقرارموشک های پاتریوت شد. این یعنی گامی دیگر در گسترش
ناتو به سمت شرق.
پیام مشابه به جمهوری اسلامی
موضع رسمی جمهوری اسلامی، جلوگیری از سقوط بشار اسد به هر هزینه ای است. در
آخرین موضعگیری علی اکبر صالحی گفته است: «ایران اجازه موفقیت طرح‌ها و سناریوهای غربی
برای سرنگونی حکومت سوریه را نمی‌دهد.» ( رادیو فردا 26 آذر 91). اگر موجبات مداخله ترکیه در سوریه
فراهم شود، موضع جمهوری اسلامی چه خواهد بود: سکوت یا مداخله؟
به بیان دیگر، اگر در شرایط کنونی جنگی میان ترکیه و سوریه در گیرد، آیا ترکیه
توان پاسخگویی به سوریه ضعیف را نداشت؟ اگر پاسخ مثبت است چرا ترکیه، ناتو را به
کمک طلبید؟ از نظر تهران، ترکیه پیام روشنی به جمهوری اسلامی فرستاده که در صورت رویارویی
نظامی تهران- آنکارا بر سر بشار اسد (آنگونه که فیروزآبادی گفته بود)، ناتو بی
تردید جانب ترکیه را خواهد گرفت. سرعت عمل دو هفته ای ناتو به درخواست ترکیه نشان
از حمایت کامل ناتو از این عضو خود دارد. اگر این موشک ها امروز در مرزهای ترکیه
با سوریه مستقر شده، به همین سرعت نیز می توانند در مرزهای ترکیه با ایران مستقر
گردند.
در همین راستا بود که سال پیش به دنبال پس از اعلام رسمی ترکیه در 3 سپتامبر
2011 مبنی بر استقرار سپر دفاع موشکی ناتو در خاک خود، سرتیپ امیرعلی حاجی زاده فرمانده
نیروی هوا فضای سپاه پاسداران در تهدیدی آشکار اعلام کرد که سامانه راداری ناتو در
ترکیه در مقابل موشک‌های بالستیک ایران ناکارآمد است و "در صورتی که مورد تهدید
قرار بگیریم، اول سپرهای موشکی ناتو در ترکیه را خواهیم زد است". ( مراجعه
شود به مقاله ای از نویسنده با عنوان "چرا صالحی از
ترکیه دلجویی کرد")
فضای ناامن ایران، فضای امن ترکیه
جمهوری اسلامی محروم ترین بازیگر در معادلات پیچیده منطقه است. در حالی که
ترکیه تنها در عرض دو هفته مرزهای جنوبی خود با سوریه را (به طول 900 کیلومتر) با
استقرار موشک های پاتریوت ایمن سازی کرده، جمهوری اسلامی حتی با تقبل هزینه های
سنگین (800 میلیون دلار) برای خرید سامانه دفاع ضد موشکی اس-300 از روسیه، از ایمن
سازی فضای خود محروم است. مخالفت مسکو با فروش این سامانه به تهران عملاً منجر به عدم
توازن در پدافند هوایی تهران و آنکارا شده است.
در این میان، ارزیابی رفتارمسکو در خور توجه است. روسیه در حالی با واگذاری
سامانه اس- 300 به ایران مخالفت کرد که
اینک به استقرار پاتریوت در ترکیه اعتراض دارد. آیا این پرسش نابه جاست که اگر
مسکو بیمناک از گسترش ناتو به شرق است و اگر مسکو نمی خواهد حلقه مفقوده کابل-
تهران- آنکارا توسط ناتو تکمیل شود، چرا تحت فشار امریکا از واگذاری سامانه اس-300
که پول آن را نیز دریافت کرده بود، خودداری کرد؟ اعتراض مسکو به ناتو برای ایمن
سازی فضای ترکیه چه وجاهتی می تواند داشته باشد وقتی خود در ایمن سازی فضای متحدش
(جمهوری اسلامی) تعلل روا داشته است؟
تغییر توازن به نفع ترکیه
به شرحی که گفته شد، اعتراض جمهوری اسلامی به استقرار موشک های پاتریوت در
جنوب ترکیه، ناشی از دو نگرانی مهم است: تغییر توازن قدرت بین ترکیه و سوریه از یک
سو و بین ترکیه و ایران از سوی دیگر.
به عبارت دیگر واکنش سریع ناتو به درخواست ترکیه نشان از برتری مطلق انکارا علیه
تهران- دمشق دارد؛ برتری که می تواند در نهان خود دومینوی سقوط را پس از بشار به
جمهوری اسلامی منتهی سازد.
منطقه پرواز ممنوع: لیبیایی کردن سوریه
از منظرمسکو- تهران- دمشق، واکنش سریع ناتو می تواند پیامد دیگری نیز داشته
باشد که عبارت است از برقراری منطقه پرواز ممنوع. اینک ائتلاف مخالفان بشار
اسد، توسط بیش از 130 کشور جهان به عنوان تنها نماینده مشروع مردم سوریه مورد
شناسایی قرار گرفته است. فلج کردن قدرت سرکوب بشار اسد که بیش از همه در توان
هوایی ارتش سوریه متمرکز است، می تواند در برنامه اپوزسیون و کشورهای همسایه از
جمله ترکیه باشد. فلج کردن نیروی هوایی بشار اسد، ضریب آسیب پذیری ارتش آزاد سوریه
را کاهش خواهد داد.
دور از احتمال نیست که نگرانی مسکو- تهران – دمشق از استقرار موشک های
پاتریوت، ناشی از نگرانی مداخله ناتو در حذف بشار اسد به روش حذف معمر قذافی باشد(
لیبیایی کردن سوریه).
اینک و پس از به رسمیت شناخته شدن
ائتلاف مخالفان اسد توسط 130 کشور، گو اینکه شورای امنیت به دلیل وتوی چین و روسیه
از هرگونه اقدام در سوریه باز مانده، بعید نخواهد بود که درخواست برقراری منطقه
پرواز ممنوع توسط یکی از کشورهای حامی اپوزسیون سوریه طی قطعنامه ای در مجمع عمومی
به رأی گذاشته شود. چنان قطعنامه ای بی تردید در مجمع عمومی از رأی کافی برخوردار
خواهد بود.
کمترین فایده اعلام منطقه پرواز ممنوع می تواند «ایجاد چتر حمایتی از مردم بی
پناهی سوریه» باشد که هر از چندگاه مورد هجوم جنگنده های بشار اسد قرار می گیرند.
بیشترین نتیجه این اقدام، زمینه سازی سقوط بشار اسد به سبک معمر قذافی خواهد بود.
نتیجه:
مقامات جمهوری اسلامی ید طولایی در گزافه گویی دارند. یکی از این گزافه گویی
ها همین سخن سرلشگر فیروزآبادی است که گمان می کند استقرار سامانه پاتریوت، مقدمات
بروز جنگ جهانی را فراهم خواهد آورد. هر جنگ جهانی تنها به دست قدرت های بزرگ محقق
می شود. زهی خیال باطل که جمهوری اسلامی می پندارد روسیه حاضر است برای از دست
ندادن سوریه و در تبع آن از دست ندادن جمهوری اسلامی، وارد یک جنگ جهانی شود.
استراتژیست های جمهوری اسلامی از قبیل فیروزآبادی از یاد برده اند که پس از
فروپاشی نظام دو قطبی، مسکو ناگزیرشده یک یک حوزه های نفوذ را (مثلا صربستان،
عراق، لیبی) واگذار کند. اینک که 130 کشور ائتلاف مخالفان اسد را به رسمیت شناخته
اند، چرا مسکو در نهایت نباید بر سر بشار اسد معامله جانانه ای با امریکا نکند؟
معامله بعدی مسکو بر سر جمهوری اسلامی خواهد بود. جنگ جهانی سوم، صرفاً توهمی بیش
نیست.
حسین علیزاده – 16.12.2012
http://www.radiofarda.com/content/o2_turkey_nato/24806282.html
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر