اگر سوریه به رهبری حافظ اسد در سال 1991 در ائتلاف به رهبری امریکا علیه عراق
پیوست، اینک سوریه به رهبری بشار اسد یکی از دو هدف امریکا در ائتلافی است که عراق
نیز در آن جا دارد.
وجه مشترک در ائتلاف سال 1991 و 2014 در این است که در هر دو، تعداد قابل
ملاحظه ای از کشورهای عربی در ائتلاف حضور داشتند و دارند. در ائتلاف علیه صدام کشورهای سوریه (حافظ اسد)،
مصر، مراکش، لبنان، عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس حضور داشتند همچنان که تا
اینجای کار کشورهای مصر، اردن، لبنان، عراق، عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس به
ائتلاف علیه داعش پیوسته اند. این خود نشانی است از شدت انزوایی که در سال 1991
صدام در میان کشورهای عربی داشت و اینک سوریه در میان کشورهای عربی دارد.
حفظ وضع موجود در سوریه؛
راهبرد تهران و
مسکو در ائتلاف علیه داعش
ائتلافی که به رهبری امریکا علیه داعش در حال شکل گرفتن است، نخستین ائتلاف به
رهبری امریکا نیست و آخرین آن نیز نخواهد بود. پس از جنگ ویتنام امریکا آموخته اگر
در جنگی گام می نهد، دیگر کشورها را نیز همراه خود داشته باشد.
چنین ائتلافی را امریکا در زمان ریاست جرج بوش پدر در سال 1991 در حمله به
عراق برای آزادسازی کویت از اشغال صدام نیز راه اندازی کرده بود. جالب اینکه سوریه
به رهبری حافظ اسد با تعداد 16 هزار سرباز در آن ائتلاف (موسوم به عملیات توفان
صحرا) در جنگ علیه صدام مشارکت کرد.
صدام که در آغاز اشغال کویت، احتمال شکل گیری ائتلافی مرکب از 32 کشور را گمان
نمی برد، وقتی جنگ علیه خود را قطعی دید عقب نشینی از کویت را مشروط به عقب نشینی
سوریه از لبنان و عقب نشینی اسرائیل از سرزمین های اشغالی فلسطین کرد.
رابطه شخصی صدام و حافظ اسد همواره به قدری شکراب بود که وقتی حافظ اسد خطر
توسعه طلبی صدام و حمله او به سوریه را خطری برای خود نیز دید، شکی در پیوستن به
ائتلاف بین المللی به رهبری امریکا به خود راه ندهد.
با پایان ضرب الاجل شورای امنیت برای خروج عراق از کویت در 16 ژانویه 1991، یورش
گسترده ائتلاف بین المللی از شمال تا جنوب عراق آغاز شد. در عرض 43 روز تعداد 109,867
حمله هوایی با میانگین 2,555 حمله هوایی در هر روز تقریبا تمامی زیرساخت های عراق
را ویران کرد. در این عملیات ها 60,624 تن بمب در سرتاسر عراق ریخته شد.
صدام که شکل گیری چنین ائتلافی را در برابر خود می دید، در دومین روز جنگ طی
سخنانی، حمله ائتلاف را ام المعارک (مادر جنگ ها) توصیف کرد. این جنگ با برجا
گذاشتن 200 هزار کشته عراقی در 27 فوریه منتهی به آزادی کویت شد.
بشار اسد یکی از دو هدف ائتلاف
در گام های نخست برای تشکیل ائتلاف بنا به آنچه آیت الله خامنه ای خود اذعان
داشته طرف امریکایی از تهران برای حضور در ائتلاف دعوت کرده بود. آنچه رهبر جمهوری
اسلامی نگفت این بود که تهران شرط حضور خود را دعوت از سوریه اعلام کرده بود. چنین
شرطی نه مورد موافقت امریکا بود و نه کشورهای عربی به ویژه عربستان که اقدامات زیر
را علیه دمشق به کار بسته است:
- تسلیح، کمک مالی و لجستیکی به اپوزیسیون سوریه.
- تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه عرب.
- تعلیق عضویت سوریه در سازمان همکاری اسلامی.
- تصویب قطعنامه‌ای در محکومیت رژیم سوریه در مجمع عمومی سازمان ملل .
جان کری وزیر خارجه امریکا افشا کرده که عربستان و امارات تهدید کرده بودند
اگر از تهران برای اجلاس پاریس دعوت می شد، این کشورها آن را بایکوت می کردند.
اینک نه تنها از تهران و دمشق در ترکیب ائتلاف دعوت نشده بلکه از آن بالاتر اوباما
در سخنرانی خود در یازده سپتامبر امسال جای تردید باقی نگذاشته که راهبرد او راهبردی
دو منظوره به منظور سرکوب دولت خلافت اسلامی و تقویت بنیه نظامی اپوزسیون سوریه است.
اوباما مبلغ 500 میلیون دلار از کنگره بودجه تقاضا کرده تا همزمان با آماده کردن
ائتلاف علیه داعش، اپوزسیون سوریه (ائتلاف ملی و ارتش آزاد سوریه) را تقویت کند.
چنین تهدیدی علیه سوریه (متحد جمهوری اسلامی) عامل اصلی نبودن تهران در لیست
ائتلاف علیه داعش است اعم از اینکه تهران خود به ائتلاف نپیوسته باشد(آن طور که
خامنه ای ادعا کرده) یا آنکه ائتلاف از تهران دعوت نکرده باشد(آن طور که امریکا
مدعی است).
حافظ اسد در ائتلاف امریکا، بشار اسد هدف ائتلاف امریکا
بدین ترتیب اگر سوریه به رهبری حافظ اسد در سال 1991 در ائتلاف به رهبری
امریکا علیه عراق پیوست، اینک سوریه به رهبری بشار اسد یکی از دو هدف امریکا در
ائتلافی است که عراق نیز در آن جا دارد.
وجه مشترک در ائتلاف سال 1991 و 2014 در این است که در هر دو، تعداد قابل
ملاحظه ای از کشورهای عربی در ائتلاف حضور داشتند و دارند. در ائتلاف علیه صدام کشورهای سوریه (حافظ اسد)،
مصر، مراکش، لبنان، عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس حضور داشتند همچنان که تا
اینجای کار کشورهای مصر، اردن، لبنان، عراق، عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس به
ائتلاف علیه داعش پیوسته اند. این خود نشانی است از شدت انزوایی که در سال 1991
صدام در میان کشورهای عربی داشت و اینک سوریه در میان کشورهای عربی دارد.
جمهوری اسلامی، غائب در هر دو ائتلاف
دیگر وجه مشترک ائتلاف علیه صدام و ائتلاف علیه داعش این است که در هر دو آنها
، ایران کشور غائب در ائتلاف علیه صدام و داعش بود و هست.
غیبت ایران در این دو ائتلاف در حالی است که ایران نه از صدام حسین دل خوشی
داشت و نه از داعش دل خوشی دارد. صدام جنگ 8 ساله را علیه ایران دامن زده بود و
داعش تهدید کرده تهران را فتح خواهد کرد. این گروه خود را در جنگ با ارتش صفوی (ارتش رقیب خلافت عثمانی)
می داند و صراحتا تمامی شعائر شیعه را مظهر شرک می دانند. داعش تهدید کرده که تمام
مراقد مقدس شیعه را نابود خواهد کرد.
به رغم چنین تهدید و توهین های از سوی داعش، بی میلی جمهوری اسلامی در پیوستن
به ائتلاف علیه داعش چه دلیلی می تواند داشته باشد جز آنکه نگران پس از داعش باشد؟
جمهوری اسلامی اگرچه از معدوم کردن داعش خرسند خواهد بود ولی از تقویت
اپوزسیون سوریه (که می تواند ورق را به ضرر بشار اسد برگرداند) به شدت نگران است.
عینا همین خرسندی و نگرانیِ هم زمانِ تهران در حمله امریکا به صدام حسین در
سال 1991 مشهود بود. تردید نبود که ایران از معدوم شدن صدام خرسند باشد، اما، اگر
حذف صدام تهدید امنیتی برای ایران به شمار آید تا "شیطان بزرگ" در همسایگی ایران قرار گیرد، این چیزی نبود که
مطلوب ایران باشد.
مسکو و تهران؛ استراتژی حفظ وضع موجود
در سال 1991 روسیه عضو غائب در ائتلاف علیه صدام بود. اما، با دعوتی که از او
برای حضور در اجلاس پاریس برای سامان دادن به ائتلاف علیه داعش شد، مخالفت نکرد.
عدم حضور مسکو در ائتلاف علیه صدام ناشی از منافع گسترده ای بود که در حکومت
صدام نصیب این کشور می شد. بدیهی بود که مسکو مخالف حمله به صدام باشد.
حال اگر در نظر داشته باشیم که مسکو تمام قدرت خود را به کار بسته تا از سقوط
بشار اسد جلوگیری کند و حتی اجازه صدور یک قطعنامه تنبیهی علیه بشار اسد را در
شورای امنیت نداده است، چرا به ائتلاف علیه داعش پیوسته است؟
پاسخ را باید در این جستجو کرد که استراتژی مسکو در خصوص سوریه حفظ وضع موجود
( بقای بشار اسد) در قدرت است. روسیه با حذف داعش از معادلات عراق که می تواند به
تثبیت اوضاع در این کشور منتهی شود، مخالفتی ندارد. همچنان که ایران و عربستان و نیز
از تبیث اوضاع در عراق استقبال می کند. نگرانی مسکو و تهران این است که اوباما
اعلام کرده برای ریشه کن کردن غده سرطانی داعش وارد خاک سوریه ( پایگاه اصلی داعش)
خواهد شد.
چنین استراتژی نظامی می تواند معادله حفظ وضع موجود را برهم زند به خصوص بعد
از اینکه امریکا اعلام داشته اپوزسیون بشار اسد را تقویت خواهد کرد. حضور یافتن
روسیه در ائتلاف علیه داعش (برخلاف 1991) ناشی از این نگرانی است که در صورت
نپیوستن به ائتلاف، امریکا کار بشار اسد را یکسره کند. بدیهی است چنین اقدامی
خواست عربستان و کشورهای عرب عضو ائتلاف نیز هست.
روسیه بر این باور است که با پیوستن به ائتلاف علیه داعش، می تواند از وزن خود
برا ی جلوگیری از هر اقدامی که منتهی به حذف بشار اسد درسوریه شود جلوگیری کند.
چنین راهبردی (حفظ وضع موجود در سوریه)، راهبرد مشترک تهران و مسکو برای ائتلافی
است که علیه داعش در حال شکل گرفتن است.
https://khodnevis.org/article/60496#.VB_yjvmSySo
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر