آغاز ترامپ با تحریم ایران، آغاز اوباما با دعوت از دیپلمات های ایرانی به روز ملی امریکا

در حالی که تنها  پنج ماه از ورود اوباما به کاخ سفید می گذشت در خبری حیرت انگیز که نشان از تغییر رویکرد دولت تازه امریکا نسبت به ایران داشت، وزارت خارجه این کشور به دستور هیلاری کلینتون وزیر خارجه وقت امریکا در خرداد ۱۳۸۸ دستور العملی به کلیه سفارتخانه های این کشور صادر کرد تا همتایان ایرانی خود را به روز ملی امریکا دعوت کنند. چنین اقدامی برای اولین بار بود که اتفاق می افتاد. (نویسنده این یادداشت خود چنین دعوتنامه ای را دریافت کرده بود)

آغاز ترامپ با تحریم ایران، آغاز اوباما با دعوت از دیپلمات های ایرانی به روز ملی امریکا

 ماه نخست ترامپ در کاخ سفید به پایان نرسیده است که وزارت خزانه داری امریکا تحریم هایی را بر ۲۵ شخص حقیقی و حقوقی ایرانی در ارتباط با آزمایش موشکی اخیر جمهوری اسلامی  اعمال کرد. دو روز پیشتر از آن نیز مشاور امنیت ملی رییس‌جمهوری آمریکا، آزمایش موشکی ایران را نقض قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل خوانده و گفته بود که رسما به ایران هشدار داده است. او گفته که «روزهای چشم پوشی بر اقدامات خصمانه وتهاجمی ایران در قبال آمریکا و جامعه بین المللی به پایان رسیده است.». پیش از این نیزجیمز متیس، وزیر دفاع آمریکا، طی تماسی تلفنی با همتای سعودی خود اعلام کرد که آمریکا موافق جلوگیری از «مداخله» ایران در خاورمیانه است. شخص ترامپ نیز در این اثنا در توئیتی نوشت که ایران «در حال به کنترل در آوردن بیشتر عراق است». او همچنین در اقدامی دیگر اتباع ایرانی را در فهرست 7 کشوری قرار داد که به دلیل تهدید امنیتی برای امریکا از ورودشان به امریکا جلوگیری می شود.

با این مثال ها روشن است که ترامپ با مشتی گره کرده و آغازی آتشین، ثقل سیاست خارجی خود را در روزهای نخست ریاستش متمرکز بر اعمال فشار بر ایران کرده است. بنابر این قابل پیش بینی است که هر چه زمان بیشتر بگذرد بر حجم فشار او بر ایران افزوده خواهد شد.ارزیابی او از توافق هسته ای این است که نوشت «ایران در حال به زانو در آمدن و فروپاشی بود تا اینکه آمریکا در قالب توافق اتمی به آن جانی دوباره بخشید: با ۱۵۰ میلیارد دلار!»

دعوت اوباما از دیپلماتهای ایرانی به روز ملی امریکا

در حالی که تنها  پنج ماه از ورود اوباما به کاخ سفید می گذشت در خبری حیرت انگیز که نشان از تغییر رویکرد دولت تازه امریکا نسبت به ایران داشت، وزارت خارجه این کشور به دستور هیلاری کلینتون وزیر خارجه وقت امریکا در خرداد ۱۳۸۸ دستور العملی به کلیه سفارتخانه های این کشور صادر کرد تا همتایان ایرانی خود را به روز ملی امریکا دعوت کنند. چنین اقدامی برای اولین بار بود که اتفاق می افتاد. (نویسنده این یادداشت خود چنین دعوتنامه ای را دریافت کرده بود)

چنین ابتکاری در راستای آن سخن اوباما بود که گفته بود "دست دوستی" به سوی ایران دراز می کند. او گفته بود که «بجای باقی ماندن در تله زمان و گذشته، من برای رهبران و ملت ایران این موضوع را روشن کرده‌ام که کشورم آماده است تا به جلو حرکت کند. من درک می‌کنم که غلبه بر چندین دهه بی‌اعتمادی، کار دشواری است ... اما، ما آماده‌ایم تا بدون پیش شرط و بر اساس احترام متقابل وارد میدان شویم.»

تغییری که اوباما از آن در رویکرد دولتش در برابر ایران در سر داشت به وضوح در پیام های نوروزی اش آشکار بود به گونه ای که جای تردید باقی نگذاشت که در صدد "تغییر رژیم" در ایران نیست.او خواستار "تغییر رفتار رژیم" در ایران بود.

اما، واکنش رهبر جمهوری اسلامی به اوباما واکنشی سرد بود. رهبر جمهوری اسلامی ايران يک روز بعد از انتشار پيام نوروزی اوباما در سال ۱۳۸۷گفت « شما تغيير کنيد، ما هم رفتارمان تغيير خواهد کرد.» او پس از پیام نوروزی اوباما در سال ۱۳۸۸ نیز دست دوستی اوباما را به «دستی چُدنی با دستکشی مخملی» توصیف کرد. معلوم بود که جمهوری اسلامی فاقد درک درست از به قدرت رسیدن مردی است که از سال نخست ریاستش تحت تاثیر جایزه صلح نوبلی بود که در سال اول برنده شده بود. اوباما در طول ۸ سال ریاستش هرگز فرمان جنگ نداد و کشورش را وارد هیچ جنگ نکرد.

ترامپ و گزینه جنگ

سال 88 نقطه عطفی در تاریخ ایران است. رهبری جمهوری اسلامی تا هم اکنون نشان داده که درک درستی از حوادث آن سال ندارد.

همین فقدان درک درست از اعتراض مدنی مردم به انتخابات ۱۳۸۸ منجر به سرکوب آن شد. بازتاب این سرکوب آن بود که ایالات متحده دعوت خود از سفارتخانه های ایران را پس بگیرد. همان اندک حمایت نصف و نیمه اوباما از معترضان ۱۳۸۸ موجب شد که آیت الله خامنه ای بگوید «یک عده سعى نکنند چهره آمریکا را بزک کنند، آرایش کنند، زشتى‌‌ها و وحشت‌آفرینى‌‌ها و خشونت ‌ها را از چهره آمریکا بزدایند.»

گویی او روزهای تهدید جرج بوش را از یاد برده بود که پی در پی سخن از گزینه نظامی در برابر ایران بر زبان می آورد. او در طول ۸ سال ریاست جمهوری اوباما هرگز نتوانست از فرصتی که حضور اوباما در کاخ سفید برای تجدید رابطه با امریکا فراهم آورده بود استفاده بهینه کند. حتی در مذاکرات هسته ای که ارتباط رو در رو بین ظریف و کری ایجاد شد، وی اکیدا تیم مذاکراتی را از ورود به دیگر حوزه های مذاکرات منع کرد.

اینک در کمتر از یک ماه از به قدرت رسیدن ترامپ، رییس جمهور جدید امریکا سخن از "گزینه نظامی" در برابر ایران می گوید. روشن است که رویکرد ترامپ رویکرد سخت افزاری در برابر جمهوری اسلامی است. او مخالف همان اندک توافق هسته ای است که اوباما آن را شاهکار قدرت دیپلماسی خود می دانست. بعید است ترامپ اعتقادی به دیپلماسی داشته باشد. او رییس جمهوری کم تجربه و متهور است. سخن او مبنی بر امکان توسل به گزینه نظامی، توسل به "قدرت سخت افزاری" امریکاست که از قضا حامیان جدی در جهان عرب دارد.

تا پیش از به قدرت رسیدن ترامپ، ریاض زمینه های لازم را برای محکومیت جمهوری اسلامی  در جمع کشورهای مسلمان (سازمان همکاری اسلامی) فراهم آورده است. از منظر سازمان همکاری اسلامی، جمهوری اسلامی کشور حامی تروریست است. رابطه نزدیک ترامپ و ریاض می تواند گزینه توسل به قوه قهریه را تقویت بخشد به ویژه اینکه نوعی همسویی ملموس نیز بین عربستان و اسرائیل در مقابله با تهدید ایران مشهود است. ائتلاف عربستان، اسرائیل  و امریکا سه ضلع یک مثلث خواهد بود که در مرکز آن تقابل با ایران قرار گرفته است.