از مفاد پیامی که شورای همکاری منتقل ساخته و پاسخی که روحانی داده چیزی درز نکرده است. اما، می توان گمان داشت که پیام حاوی بیم و امیدهاست. بیم ازاینکه روابط ایران و کشورهای منطقه می تواند بدتر از آنچه هست گردد و امید به آنکه تجدید نظری کلی در مناسبات دو سوی خلیج فارس صورت گیرد. شرط ریاض این است که تهران از حمایت حوثی ها دست بشوید و شرط ایران این است که عربستان از برکناری اسد منصرف شود.
دیدار مهم یک روزه روحانی از عمان و کویت: ترسیم بیم و امید
یک روزه حسن روحانی (27 بهمن 95) به عمان و کویت ناگفته های بسیاری با خود
دارد. این سفر در فاصله 21 روز از سفر کوتاه و غیرمترقبه وزیرخارجه کویت به ایران (6
بهمن) صورت گرفته است ولی نمی توان آن را پاسخ سفر وزیر خارجه کویت دانست چرا که
از نظر پروتکل تشریفاتی پاسخ سفر وزیرخارجه را وزیر خارجه می دهد نه رییس جمهور.
بنابر این، دیدار روحانی بازپس دادن دیدار وزیرخارجه کویت نبود بلکه بازپس
دادن نقطه نظراتی بود که وزیرخارجه کویت به نمایندگی از شورای همکارس خلیج فارس حامل
آن برای ایران بود. به بیان دیگر، مقامات ایران به این ارزیابی دست یافتند که در
زمان کوتاه و در عالی ترین سطح نظرات تهران را به شورای همکاری منعکس کنند و نظر به
اهمیت زایدالوصف "موضوعات فاش نشده" تصمیم بر این شد که شخص رییس جمهور
ایران خود حامل پیام تهران باشد.
گو اینکه پاسخ تهران باید به کویت (رییس دوره ای شورای همکاری) منعکس می شد ولی خطاب آن تمامی اعضای شورای
همکاری است. از این رو، روحانی ترجیح داد سفر را از مبدأ عمان آغاز کند تا با
استفاده از حُسن روابط سنتی ایران با سلطنت عمان که بی تنش ترین مناسبات را با
جمهوری اسلامی دارد، عمان حامی نظرات تهران در شورای همکاری باشد. افزون بر روابط
خوب ایران- عمان، سلطان قابوس در سال های پس از انقلاب همیشه در نقش یک واسط معتمد
در روابط ملتهب تهران با دیگر کشورها از جمله امریکا عمل کرده است. بنا به اظهارات
متقن، کلید مذاکرات محرمانه هسته ای بین ایران و امریکا در دوره اوباما با
میانجیگری مسقط، اما، به صورت محرمانه صورت گرفت. به همین دلیل روحانی ترجیح داد
با استفاده از پتانسیل مسقط نقطه نظرات تهران را نخست به سلطان قابوس بازتاب دهد
تا با کمک او نظر شورای همکاری از جمله عربستان را جلب کند.
از همینجا می توان گمان داشت پاسخ تهران به شورای همکاری موضوع یا موضوعات
حساسی بود که تاکنون دو طرف نسبت به مفاد آن جانب سکوت را مراعات کرده اند. اما،
موضوعات فاش نشده چه می تواند باشد؟ وزیرخارجه کویت حامل چه پیامی برای تهران بود؟
پیام شورای همکاری و زمینه های آن
الف) زمینه ها
یکم: ابرهای تیره اینک نه صرفاً بر مناسبات تهران- ریاض سایه افکنده اند تا آنجا که
این دو سنگین وزن منطقه در قهر سیاسی و جنگ نیابتی با هم هستند. این ابرهای تیره
همچنین بر کل مناسبات ایران با شورای همکاری و از آن فراتر بر مجموعه کشورهای عرب
سایه افکنده است. از یاد نباید برد که اینکه جمهوری اسلامی با پنج کشور عربی (مصر،
عربستان، بحرین، سودان و جیبوتی) در قطع رابطه سیاسی به سر می برد. افزون بر اینکه
روابط دیپلماتیک تهران با پاره ای دیگر از کشورهای عربی از جمله امارات متحده به
سطح کاردار تنزل یافته است.
دوم: پیام شورای همکاری به تهران توسط وزیر
خارجه پس از آن منتقل شد که دولتی در امریکا به قدرت رسیده که در یک ماه اول، پاره ای تحریم ها بر ایران تحمیل کرده
و در رایزنی با اسرائیل و عربستان نسبت به مقابله با تهدیدهای جمهوری اسلامی به آنان
اطمینان داده است. نظر غالب بلکه نظر همه ناظران بر این است که دوران خوش تهران با
اوباما به سر آمده و ترامپ اقدامات سرسختانه ای علیه تهران اتخاذ خواهد کرد. این
اقدامات از برنامه تغییر رژیم در ایران تا مهار آن متغییر می تواند باشد.( مراجعه
شود به مقاله: برنامه دولت ترامپ در مقابله با جمهوری اسلامی: تغییر رژیم یا مهار آن؟)
سوم: دیدار وزیر خارجه کویت به ایران یک روز پس از آن صورت گرفت که در اقدامی بسیار
مهم اولین دفتر فرماندهی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در کویت افتتاح شد.
به این ترتیب، کویت و کشورهای منطقه افزون بر حمایت کشورهای بزرگ اینک رسماً در
قلمرو نظارتی ناتو قرار گرفته اند که این خود دلگرمی بسیاری به شورای همکاری می
دهد.
چهارم:همچنین دیدار وزیرخارجه کویت به تهران پس از آن صورت می گیرد که چندی پیش خانم
ترزا می ،نخست وزیر بریتانیا و یک سال پیشتر رییس جمهور فرانسه برای اولین بار در اجلاس
سران شورای همکاری حضور یافتند. خانم می طی سخنان دلگرم کننده به نفع شورا در
مقابله با آنچه وی تهدید جمهوری اسلامی نامید گفت: « من از خطری که ایران متوجه
خاورمیانه و منطقه می کند کاملا آگاهم. بریتانیا کاملا به همکاری استراتژیک با شورای
همکاری برای برخورد با تهدید ایران متعهد است...ما باید باهمکاری شما اقدامات
تهاجمی ایران در عراق، یمن و سوریه و کشورهای خلیج فارس را دفع کنیم.» او تا آنجا
پیش رفت که گفت:«امنیت کشورهای خلیج [فارس] امنیت ماست.» (مراجعه شود به مقاله: )
پنجم: در اقدامی کم نظیر اخیراً اجلاسی بین وزیران خارجه ترکیه و شورای همکاری در 22
مهر 1395 برقرار شد که هدف اصلی آن تدارک سفر اردوغان به کشورهای عرب خلیج فارس
اعلام شد. در بیانیه ای که در پی این دیدار صادر شد شرکت کنندگان خواستار انتقال قدرت
سیاسی در سوریه (یعنی کنارگیری اسد از قدرت) شدند همچنان که خواستار اقدام فوری
شورای امنیت و جامعه جهانی برای نجات سوریه شدند. همچنین وزیر خارجه ترکیه در حضور
همتای سعودی اش از ایران خواست با دست شستن از "طائفه گرایی" نقش ایجابی
در منطقه ایفا کند و در امور دیگر کشورها دخالت نورزد.
ب) پیام شورای همکاری
به این ترتیب، مشاهده می شود که پیام شورای همکاری پس از آن به تهران منتقل شده
که شورا اینک مناسبات جدیدی را با ناتو، فرانسه، بریتانیا، ترکیه و تا حدودی دولت
جدید امریکا درافکنده است. اما، اصل پیام چه می توانند باشد؟
از مفاد پیامی که شورای همکاری منتقل ساخته و پاسخی که روحانی داده چیزی درز
نکرده است. اما، می توان گمان داشت که پیام حاوی بیم و امیدهاست. بیم ازاینکه
روابط ایران و کشورهای منطقه می تواند بدتر از آنچه هست گردد و امید به آنکه تجدید
نظری کلی در مناسبات دو سوی خلیج فارس صورت گیرد. شرط ریاض این است که تهران از
حمایت حوثی ها دست بشوید و شرط ایران این است که عربستان از برکناری اسد منصرف
شود.
شورای همکاری اینک خود را در موقعیتی می بیند که بتواند روابط نزدیکی با کاخ
سفید به منظور اعمال فشار بر تهران برقرار کند. این چنین اقدامی می تواند اقتصاد
نحیف ایران را به وضعیت پیش از برجام باز گرداند. ائتلاف عربی که اینک به رهبری
عربستان علیه حوثی ها شکل گرفته می تواند در گذر زمان به ائتلاف با امریکا
بپیوندد.
سفر یک روزه روحانی به عمان و کویت، سفری پر اهمیت تلقی می شود. در فضای پس از
برجام که ترامپ قصد برهم زدن آن را دارد ای بسا شورای همکاری بر این باور است که
می تواند امتیاز خوبی از تهران بگیرد تا از آنچه آنان اعمال هژمونی شیعه توسط
ایران می داند جلوگیری به عمل آورند.
روحانی نیز از آغاز شعار "تعامل سازنده" را سرلوحه سیاست خارجی خود
برگزیده بود. بنابر این، در این آغازین ماه های دولت ترامپ اعضای شورا دست به سنج
انعطاف پذیری تهران زده اند که این هدف با سفر وزیر خارجه کویت آغاز شد و با سفر
روحانی پاسخ داده شد. گرچه از مفاد مذاکراتی چیزی درز نکرده ولی هرچه پیش آید روشن
است که این دو سفر می توانند نطفه شکل گیری تحولات آتی منطقه تلقی گردند.
http://www.radiofarda.com/a/f35_iran_rouhani_trip_kuwait_oman/28318071.html
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر