تنها مخالف سیاست تعامل
سازنده، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل نیست. از قضا باید جدی ترین مخالفان
سیاست خارجی روحانی را در ایران جستجو کرد که آن را ادامه سیاست تنش زدایی دولت
اصلاحات می دانند.
سیاست خارجی «تعامل سازنده» و دشمنان داخلی اش
تنها با سپری شدن حدود دو
ماه از استقرار دولت حسن روحانی، خودروی او پس از بازگشت از نیویورک مورد حمله و
کفش پرانی جمعی از معترضان به مکالمه تلفنی او با اوباما، رییس جمهور امریکا، قرار
گرفت. این در حالی است که طی 8 سال ریاست احمدی نژاد چنین اقدامی علیه او به هیچ
انگیزه ای(حتی در اعتراض به بدعت هایش در دین) رخ نداده بود.
این واکنش غضبناک جمعی
کوچک، برای محمد خاتمی به قدری موجبات نگرانی بود که آن را آغاز فرجامی شوم بداند
که ای بسا به «ترور» نیز منتهی شود. او هشدار داد «اگر با جریانات تندرو برخورد نشود، باید منتظر ترور بود.». اشاره او به ترور
سعید حجاریان توسط یک بسیجی (سعید عسکر) در دوران ریاستش بود.
از این رو، این رویداد
کوچک پرسشی بزرگ را به همراه دارد و آن اینکه موانع داخلی سیاست خارجی دولت یازدهم
(سیاست تعامل سازنده) چیست؟ موانع خارجی پیشبرد این سیاست، مقاله دیگری را می
طلبد.
اگر موانع تنش زدایی در روابط ایران و امریکا را به دو دسته موانع داخلی و خارجی
تقسیم کنیم، مدعای این نوشتار این است که موانع داخلی پیش پای روحانی به مراتب از موانع
خارجی آن (مثلا رفع تحریم ها یا لابی قوی اسرائیل) دشوارتر است.
اهمیت پرسش فوق
به جرأت می توان ادعا
داشت محمود احمدی نژاد در طول 8 سال ریاستش تقریبا از تمامی مرزهای اخلاقی، سیاسی
و حتی عقیدتی جمهوری اسلامی عبور کرد، اما، هرگز خودروی او مورد حمله قرار نگرفت و
علیه او کفش پرانی نشد. برای مثال او حریم روسای مقننه و قضائیه را درید، توصیه
های رهبر مبنی بر حفظ آرامش درون نظام را برهم زد، تخلفات مالی بسیار داشت، قوانین
مسلم کشوری را زیرپا گذاشت، سپاه پاسداران را آماج حملات خود قرر داد و در لگدمال
کردن مرزهای عقیدتی تا آنجا پیش رفت که چاوزر را در شمار یاران امام زمان برشمرد
که رجعت خواهد کرد و مادر او را در آغوش گرفت. با این همه، هرگز خودروی او مورد حمله
قرار نگرفت.
با این مقایسه باید
تهدید محمد خاتمی را جدی تلقی کرد که وی از کفش پرانی امروز به روحانی بوی خون و
ترور فردا را استشمام می کند. اما چرا؟
امریکا: شیطان بزرگ!
روزگاری در سال های
آغازین انقلاب اسلامی، شعار مرگ بر شوروی در کنار مرگ بر امریکا جزء شعارهای رسمی
دولتی بود. اما، بنا به تشخیص آن زمان، شعار مرگ بر شوروی به توصیه هاشمی رفسنجانی
از میان شعار های رسمی دولتی برداشته شد. این چرخش در سیاست خارجی کشور نه تنها مقاومت
و مخالفتی را همراه نداشت که زمینه ساز مکاتبه آیت الله خمینی با گورباچف و متعاقب
آن رابطه قوی تهران- مسکو شد. راز این سهل گیری در برقراری رابطه با مسکو در آن
بود که شوروی شیطان بزرگ نبود.
اما، امریکا در توصیف آیت
الله خمینی «شیطان بزرگی» بود که اشغال سفارتش «انقلابی بزرگتر از انقلاب اول» نام
گرفت. باورمندان به آیت الله خمینی را دشواری آن است که چگونه می توان نماینده «اسلام
ناب محمدی» بود و با «شیطان بزرگ» گفتگو کرد؟ باورمندان به او، باورمند به این
گفته او نیز هستند که « امریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند».
امریکا: کدخدای جهان
آنچه دلیل دگرگونی سپهر
سیاسی ایران در دهه چهارم انقلاب اسلامی است اینکه هیچ یک از «دانشجویان مسلمان پیرو
خط امام» که روزگاری از دیوار سفارت امریکا بالا رفته بودند، اینک در جمع مخالفان
گفتگوی روحانی- اوباما نیستند که هیچ، معصومه ابتکار سخنگوی آنان اینک در کابینه
روحانی، معاون رییس جمهور نیز هست.
از این بالاتر حسن
روحانی در کمپین انتخاباتی خود تصریح نموده
بود که «...آمریکایی ها کدخدای ده هستند، با کدخدا بستن راحت تر است» - دیپلماسی
ایرانی اردیبهشت 92-
به شرحی که گفته شد
باید نتیجه گرفت که در بدنه باورمندان به انقلاب اسلامی شکافی در حال نمایان شدن
است. گروهی همچنان باورمند به آن هستند که امریکا شیطان بزرگی است که هیچ غلطی نمی
تواند بکند و عده ای دیگر که امریکا را کدخدای جهان می دانند.
چنین تعارضی میان دو
جناح حکومتی نه تنها تعارض قابل اغماضی نیست بلکه چنان خطیر است که اگر مذاکرات
سخت ایران و امریکا به امتیازهای مورد نظر تهران (رفع تحریم ها) منتهی نشود، ای
بسا دولت روحانی نیز از بدنه نظام جراحی شود.
سیاست تعامل سازنده و دشمنانش
تنها مخالف سیاست تعامل
سازنده، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل نیست. از قضا باید جدی ترین مخالفان
سیاست خارجی روحانی را در ایران جستجو کرد که آن را ادامه سیاست تنش زدایی دولت
اصلاحات می دانند.
نامه خاتمی در گاردین
(تنها نامه او در یک روزنامه خارجی) یک روز از پیش عزیمت روحانی به نیویورک دلالت
آشکاری بر این داشت که سیاست خارجی دولت روحانی (سیاست تعامل سازنده) همسو با سیاست
خارجی تنش زدایی دولت خاتمی است.
این همسویی در واقع
ریشه در خاستگاه به قدرت رسیدن محمد خاتمی و حسن روحانی در شرائط مشابه دارد.
همانطور که در مقاله «انزوای بین المللی؛ دوران خاتمی و روحانی» گفته شد به قدرت رسیدن هر دو این افراد، محصول انزوای شدید
جمهوری اسلامی بود.
در سال 76 جمهوری
اسلامی به دلیل ماجرای ترور میکونوس در چنان انزوای قرار داشت که به هنگام تحلیف
خاتمی، هیچ یک از سفیران اتحادیه اروپا به دلیل فراخوان اعتراض آمیز دولت های
متبوعشان در تهران نبودند.
روحانی نیز در شرائطی
سکان ریاست جمهوری را در دست گرفت که شدیدترین تحریم ها در طول تاریخ، شرایان های
اقتصاد ایران را تحت فشار قرار داده است. حسن روحانی دولت خود را در شرایط مشابه دولت
خاتمی و بلکه بدتر از آن در انزوای فراگیر
(حتی در میان کشورهای منطقه و مسلمان) می بیند. این چنین است که وی برای گشایش در
اقتصاد رنجور ایران، راه برونرفت را در سیاست تعامل سازنده با جهان و سرآغاز آن با
امریکا می بیند. او پیش از انتخابش گفته بود که « بنده معتقدم مذاکره با آمریکا راحت تر از مذاکره با اروپاست چرا که اروپایی ها
به دنبال آقا اجازه از آمریکا هستند» - دیپلماسی ایرانی 24 اردیبهشت 92-
دقیقاً به دلیل همین
مشابهت در رویکرد سیاست خارجی روحانی و خاتمی (تعامل سازنده و تنش زدایی) برای
برونرفت از انزوا، قابل پیش بینی است کارشکنی هایی که برای مقابله با سیاست خارجی
خاتمی فعال شد، علیه سیاست خارجی روحانی نیز فعال شود. نمونه هایی از این کارشکنی
ها تعقیب قضایی شرکت کنندگان "کنفرنس برلین"
، قتل زهرا کاظمی خبرنگار ایرانی- کانادایی، قتل های زنجیره ای به بهانه "تهاجم فرهنگی"،
بستن فله ای روزنامه ها به بهانه "لانه دشمن" و ترور سعید حجاریان بود.
بر این مبنا، حمله و
کفش پرانی به خودروی روحانی در ماه های اول ریاستش را نباید اولین که شاید سرآغاز اینگونه این اقدامات
باید شمرد خصوصاً اگر سخنان حسین شریعتمداری، نماینده
ولی فقیه و مدیرمسئول روزنامه کیهان را به یاد آوریم که مکالمه روحانی – اوباما را
عملی «زشت و پلشت» و فرمانده سپاه پاسداران آن را «یک اشتباه تاکتیکی» توصیف کرد.
در این بستر، موضع سردار احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی،
معنای خاص خود را دارد که در نادیده گرفتن قبح حمله به روحانی گفت:« در فرودگاه مهر‌آباد هنگام بازگشت رئیس جمهور به کشور اتفاق خاصی رخ نداده است،
بالاخره یک گروه موافق و گروهی نیز مخالف هستند». وی افزود: « ما نباید در این ارتباط سخت بگیریم مردم با آراء و نظرات مختلف آمدند، مسئولان
نیز تحمل کردند و رئیس جمهور نیز اعتراضی در این مورد نداشتند.»
چنین ملاطفتی از سوی فرمانده ناجا یادآور ملاطفت او با حمله کنندگان به کوی دانشگاه،
سفارت انگلیس و منازل برخی مراجع است که پلیس عالماً و عامداً مداخله ای نکرد.
از یاد نباید برد به رغم تمام اعتمادی که آیت الله خامنه ای به حسن روحانی از
خود نشان داده، وی سرپرستی نیروی انتظامی را به روحانی واگذار نکرده است. آیا اگر
فرمانده نیروی انتظامی منتصب حسن روحانی بود، با حمله کنندگان به خودروی او باز با
چنین ملاطفتی رفتار می شد؟
موجبات نگرانی خاتمی
برخلاف فرمانده نیروی
انتظامی، محمد خاتمی افراد مهاجم به خودروی روحانی را نه افراد خودسر بلکه عناصری سازمان یافته توصیف کرده که «به دنبال خشونت هستند
و رأی مردم را برنمی تابند». او در افق آینده این گونه واکنش ها، اقدام تروریستی
مشابه ترور سعید حجاریان (مغز متفکر اصلاحات) را می بیند.
باید منتظر ماند و دید که توپخانه اصولگرایان چه زمانی را برای ناکام گذاشتن
سیاست خارجی روحانی مناسب تشخیص خواهد داد. اما آنچه مسلم است این توپخانه کار خود
را آغاز کرده است.
کیهان پیش از انتخاب ظریف طی مقاله ای با عنوان «واسطه‌های ملاقات با (جورج)
سوروس چه خوابی برای وزارت خارجه دیده‌اند؟!» حمله های سختی را علیه ظریف آغاز
کرده بود. این روزنامه اخیراً نیز در مقاله ای نفی افسانه هولوکاست توسط ظریف را «یک
وادادگی دیگر» توصیف کرده است.
چه استبعادی دارد که عده ای به صرافت بیافتند که با تنش زدایی بین ایران و امریکا
به منظور رفع تحریم ها، مسیر انقلاب به انحراف دچار شده و آنان باید به اصلاح آن بپردازند
حتی اگر لازم باشد در این مسیر دست به ترور بزنند. از نگاه اینان هرگونه مصالحه در پرونده هسته ای برای رفع تحریم ها، خلاف گفته آیت
الله خمینی است که «امریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند».
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر