نباید از یاد برد در پرونده مشابه جنگ داخلی سوریه، مثلث تهران-آنکارا- مسکو،
تاکنون طرح مذاکرات صلح سوری - سوری را با موفقیت نسبی در چندین نوبت از جمله در
آستانه و سوچی پیش برده است. تجربه و حضور
تهران در مذاکرات صلح سوریه، لااقل این فرصت را ایجاد می کند که یا به طور جدی و
یا برای بستن دهان منتقدان، وارد یک مانور سیاسی شده و پیشنهاد تشکیل دولت فراگیر
را برای بار دیگر مطرح کند.
ارزیابی دیدار سخنگوی گروه حوثی با ظریف
با اعلام رسمی رسانه
های ایران، برای اولین بار یک مقام گروه حوثی (محمد عبد السلام سخنگوی این گروه)
با محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، در مورخ 10 فوریه 2018 دیدار کرد. پوشش این
خبر توسط رسانه های ایرانی مورد توجه رسانه های عربی به وِیژه شبکه العربیه (متعلق
عربستان) قرار گرفت.
نفس انجام چنین
دیداری و به ویژه پوشش آن توسط رسانه های ایرانی پرمعناست. تاکنون آنچه درباره
رابطه جمهوری اسلامی و گروه حوثی به گوش می خورد، اخباری بود که از مقامات ارشد
نظامی ایران می شنیدیم. نمونه ای از این اخبار هنگامی بود که تنها دو روز بعد از پیام تبریک سردار سلیمانی به آیت الله خامنه ای به مناسبت پایان
کار دولت خود خوانده داعش در عراق، فرمانده سپاه رسماً و در یک نسشت خبری پرده از آن
برداشت که ایران "حضور مستشاری" در یمن دارد. سردار جعفری آن نشست خبری
گفت "یمن هم یک نمونه از کمک های ما به جبهه مقاومت است؛ امروز در یمن حاکمیت
به دست انصارالله است و کمک های ایران در حد مستشاری و معنوی است...جمهوری اسلامی
هم از این کمک ها دربغ نمی‌کند و این راه ادامه دارد."
اگر در ارزیابی
فرمانده سپاه، حاکمیت در یمن به دست انصار الله (گروه حوثی) است و سپاه با حضور
مستشاری [بخوانید "فاز نظامی"] در صدد کمک به حوثی هاست، دیدار سخنگوی
این گروه با وزیر خارجه ایران چه معنا دارد؟ چرا ظریف به گونه ای صحبت کرده که
گشودن باب مذاکرات [بخوانید"فاز سیاسی"] بین حوثی ها و ائتلاف به رهبری
عربستان از آن مستفاد می شود؟ چرا مجددا ظریف طرح چهار ماده ای 2015 ایران را به
میان کشیده است؟ طرحی که ماده چهارم آن اشاره به "تشکیل دولت
فراگیر" با حضور همه طرف های درگیر
دارد.
فاز سیاسی
به نظر می رسد دیدار
سخنگوی حوثی ها با ظریف و پوشش رسانه ای آن به دلیل آن است که در نگاه تهران توازن
نظامی در یمن برقرار شده است. از جنگی که سعودی ها در ژانویه 2015 آغاز کرده اند،
سه سال می گذرد. به رغم برتری مطلق هوایی ائتلاف به رهبری عربستان، ریاض در شکست
دادن حوثی ها عاجز شده و نتوانسته صنعا را پس بگیرد.
به موازات این
ناتوانی، شاهد تحرک قوی دیپلماتیک سعودی- امریکا در مجامع بین المللی بوده ایم.
این نه سفیر سعودی در سازمان ملل بلکه سفیر امریکا (نیکی هیلی) است که بقایای موشک
شلیک شده به ریاض را به معرض دید عموم قرار داد و مدعی شد که این موشک ساخت ایران
است. این امریکا بود که اعضای شورای امنیت را برای بازدید از واشنگتن جهت دیدن بقایای
موشک حوثی ها دعوت کرد. این نفوذ امریکا در سازمان ملل بود که کمیته ای را مامور
بررسی درباره منشأ ساخت موشک حوثی ها نمود و کمیته مذکور نتیجه یافته های خود را "نقض قطعنامه 2216 شورای امنیت توسط ایران" اعلام کرد.
به موازات این تحرکات امریکا، ریاض نیز در سازمان همکاری اسلامی دست به تلاش
دیپلماتیک زد. برای مثال، اجلاس وزیران خارجه سازمان همکاری اسلامی در جده مورخ ۲۱ ژانویه ۲۰۱۸ طی بیانیه ای شدیداللحن علیه
موشک پرانی حوثی ها و حمایت جمهوری اسلامی از آنان، این اقدام حوثی ها را نه تنها
نقض امنیت عربستان بلکه “آسیب به امنیت جهان اسلام" دانست.
با این توضیح، روشن است که پیشتر از ایران، این ریاض و واشنگتن بودند که وارد
فاز دیپلماتیک شده و از ابزارهای دیپلماتیک خود چه در سازمان ملل و چه در سازمان
همکاری اسلامی استفاده کرده اند. ناگزیر، مقابله به مثلی در فاز دیپلماتیک ضرورت
یافت که این ضرورت با دیدار سخنگوی حوثی با ظریف و علنی کردن آن انجام شد. همان
طور که گفته شد، ظریف در این دیدار به بند چهارم پیشنهاد تهران مورخ 2015 اشاره
کرد که بر تشکیل حکومت فراگیر (از جمله با حضور حوثی ها) تأکید دارد.
از یاد نباید برد که این ابتکار تهران پس از آن رخ می دهد که دو ماه پیش (4
دسامبر 2017) علی عبدالله صالح رییس جمهور پیشین یمن و متحد حوثی ها به دست همین
گروه در صنعا کشته شد. به رغم این شکاف بین این دو موتلف، صنعا همچنان در دست حوثی
ها باقی ماند. این در حالی است که خبرهایی از وقوع اختلاف میان عربستان و امارات
در خصوص کنترل عدن حکایت دارد.
در ارزیابی تهران، بازگو کردن دوباره طرح صلح تهران می تواند تاکتیکی دیپلماتیک برای مقابله با تحرک مشترک دیپلماتیک
ریاض – واشنگتن باشد که از شورای امنیت سازمان ملل گرفته تا سازمان همکاری اسلامی
را پشت اقدامات دیپلماتیک خود دارند.
سکوت کردن و دست روی دست گذاشتن در مقابل این همه دیپلماسی سازمانی (آن هم در
درون سازمان های مهم بین المللی مثل سازمان ملل و سازمان همکاری اسلامی) به هیچ
وجه به صلاح نبود. دیدار سخنگوی حوثی ها با ظریف با این هدف صورت گرفت که در مقابل
تحرک دیپلماتیک ریاض – واشنگتن، محور تهران – صنعا نیز بی تحرک نماند.
این در حالی است که نباید از یاد برد
در پرونده مشابه جنگ داخلی سوریه، مثلث تهران-آنکارا- مسکو، تاکنون طرح مذاکرات
صلح سوری - سوری را با موفقیت نسبی در چندین نوبت از جمله در آستانه و سوچی پیش
برده است. تجربه و حضور تهران در مذاکرات
صلح سوریه، لااقل این فرصت را ایجاد می کند که یا به طور جدی و یا برای بستن دهان
منتقدان، وارد یک مانور سیاسی شده و پیشنهاد تشکیل دولت فراگیر را برای بار دیگر
مطرح کند.
مخالفت با این طرح (چه آنکه این طرح تاکتیک تهران باشد یا استراتژی تهران برای
پایان جنگ داخلی یمن) از سوی هر کشوری مثلا امریکا یا ریاض، آن کشور را در دید جهانیان در معرض
مخالفت با روند صلح قرار خواهد داد.
https://iranwire.com/fa/features/24860
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر