موضع سخت کانادا در برابر تهران آنگاه حایز اهمیت است که در نظر آوریم مقامات انگلیس (کشوری که سفارتشان در تهران مورد هجوم و یورش قرار گرفت)، از آمادگی وزیرخارجه این کشور برای دیدار با حسن روحانی در حاشیه اجلاس آتی مجمع عمومی سازمان ملل در سال 2013 خبر داده اند.
کانادا تمایلی به تجدیدنظر
در روابط با ایران ندارد
یک سال از قطع رابطه یکجانبه کانادا با تهران گذشت. در
تاریخ 17 شهریور 1391، کانادا به طور یکجانبه و در اقدامی غیر مترقبه، نخست سفارت
خود در تهران را تعطیل و متعاقب آن کلیه کادر دیپلماتیک ایران را اخراج کرد.
اینک در سالگرد این قطع رابطه جان بِرد، وزیر خارجه کانادا
در مصاحبه ای از عدم بازنگری در تصمیم دولت متبوعش پرده برداشته است. این در حالی
است که اینک در ایران دولت جدیدی به ریاست حسن روحانی به قدرت رسیده ولی چنانچه از
اظهارات وزیر خارجه کانادا برمی آید وی نسبت به وقوع «تغییری جدی» در ایران پس از
روی کار آمد دولت جدید خوش بین نیست.
وی در مصاحبه
ای با بی بی بی سی فارسی گفت:«من نمی خواهم خیلی حرفم را تغییر بدهم. می فهمم
که خیلی از مردم ایران به رییس جمهور جدید امید بسته اند. اما من به خوش بینی آن
ها نیستم. البته خیلی خوشخال می شوم که پیش بینی ام اشتباه از آب درآید و شاهد یک
رییس جمهور باشیم که می تواند تغییراتی جدی ایجاد کند.» - 17 شهریور 92-بی اعتنایی وزیر خارجه کانادا به انتخابات ایران آنگاه روشن
شد که وی نتایج انتخابات ایران را به دلیل آنچه او "آزاد نبودن فضای سیاسی ایران"
خوانده بود، "بی معنی" دانسته بود. (وی بعداً این موضع خود را به دلیل مخالفت
ایرانیان مقیم کانادا و حزب مخالف، با پوزش خواهی تغییر داد)
موضع سخت کانادا در برابر تهران آنگاه حایز اهمیت است که در
نظر آوریم مقامات انگلیس (کشوری که سفارتشان در تهران مورد هجوم و یورش قرار گرفت)،
از آمادگی وزیرخارجه این کشور برای دیدار با حسن روحانی در حاشیه اجلاس آتی مجمع
عمومی سازمان ملل در سال 2013 خبر داده اند.
با این حساب جای این پرسش باقی است که موضع سرسختانه اتاوا
برای تجدید نظر نکردن در رابطه اش با تهران ناشی از چیست؟
دلایل قطع رابطه
عدم مشاهده تغییر در ایران دلیل اصلی وزیرخارجه کانادا در
تجدیدنظر نکردن در روابط کشورش با تهران است. این موضع او مبنی بر مشاهده نکردن
هیچ "«تغییری» در سیاست خارجی ایران، ناظر به پا برجا بودن دلایلی است که یک
سال پیش از این در اتخاذ تصمیم اتاوا برای قطع رابطه با تهران موثر بود. در اطلاعیه
ای که وزارت خارجه کانادا سال پیش صادر کرده بود دلایلی به شرح زیر برای قطع رابطه
با تهران برشمرده شده بود:
- جمهوری اسلامی تهديدی برای صلح و امنيت بين المللی است.
- جمهوری اسلامی درحال کمک رسانی به رژيم اسد است.
- جمهوری اسلامی از اجرای قطعنامه‌های شورای امنيت سازمان ملل
در برنامه هسته‌ای خود امتناع می‌ورزد.
- جمهوری اسلامی با لفاظی های نژادپرستانه کشوری ديگر را (اسرائيل)
تهديد می‌کند.
- جمهوری اسلامی ناقض معاهده وين ناظر بر حسن اجرای وظايف ديپلماتيک
و همچنين مصونيت ديپلماتيک است.
صراحت وزیرخارجه کانادا در دلیل نخست تا آنجا بود که در نشست
بين المجالس در کبک کانادا (آبان 91) تنها دوماه پس از قطع رابطه با تهران در
حالی که نمایندگانی از مجلس ایران حضور داشتند، جمهوری اسلامی را «عمده ترين تهديد
برای صلح و امنيت جهانی» به شمار آورد و به شدت نسبت به وضعيت وخیم حقوق بشر و وضعيت
اقليت های مذهبی، قومی و جنسی در ايران انتقاد کرد.
به نظر می رسد به رغم تحولاتی که در ایران صورت گرفته، کانادا
دولت روحانی را دولتی «امتحان پس داده» نمی شناسند که بخواهد یا بتواند تغییراتی لازم
و ضروری را در سیاست خارجی ایران به وجود آورد.
مشارکت فعال در تحریم
اتخاذ مواضع سرسختانه علیه تهران محدود به سخنان تند و تیز
وزیرخارجه کانادا نیست. این کشور یکی از چند کشور پیشتاز در اعمال تحریم های
یکجانبه علیه جمهوری اسلامی نیز هست که در کنار تحریم های بین المللی، خود نیز
تحریم های یکجانبه ای را علیه جمهوری اسلامی وضع کرده است. تاکنون نام 600 شخصیت
حقیقی و حقوقی از سوی کانادا در فهرست تحریم های کانادا قرار گرفته همچنان که
ارسال بیش از 40 هزار دلار به ایران (به شرط آنکه در فهرست تحریم ها نباشند) نیز ممنوع
شده است.
در مساله نقض حقوق بشر، کانادا بی تردید در صف مقدم
کشورهایی است که مشارکت فعال در نشان دادن نقض حقوق بشر در ایران دارد. کشته شدن
زهرا کاظمی خبرنگار ایرانی- کانادایی که در سال 2003 به طور مشکوکی در تهران کشته
شد، موتور محرک کانادا برای موشکافی در پرونده نقض حقوق بشر در ایران شده است.
دلایل پنهان: تجارت ناچیز، دریافت تهدید امنیتی
به رغم حضور جمعیت قابل ملاحظه ای از مهاجران ایرانی در کانادا
(رقمی بالغ بر 300 هزار نفر) حجم روابط تجاری دو کشور ایران و کانادا که هر یک از
مزیت ها نسبی خاص خود برخوردار هستند، رقم چشمگیری نیست. براساس آمار گمرك ايران حجم
تجارت ايران با کانادا (دهمین اقتصاد بزرگ جهان) در سال 2012 تنها در حد 130
میلیون دلار بود.
صرف نظر کردن از این حجم تجاری در حالی که کانادا برخی تهدیدات
امنیتی از جمهوری اسلامی دریافت کرده، چندان برای اتاوا دشوار نبوده و نیست. یکی
از جنجالی ترین موارد دریافت تهدید امنیتی کانادا از سوی جمهوری اسلامی، به مصاحبه
حمید
محمدی، رایزن فرهنگی ایران بر می گردد که در تير 91 با اشاره به اينکه «نسل دوم
ايرانيان مقيم کانادا در مناصب گوناگون اين کشور "نفوذ فراوان" دارند» گفته
بود که «ايرانيان مقيم کانادا، بايد از همان جايی که زندگی می‌کنند به کشور خود خدمت
کنند».
متعاقب اين مصاحبه، مقامات وزارت خارجه کانادا اين سخن را «عضوگيری
جمهوری اسلامی از ايرانيان مقيم کانادا» تفسير کرده و اعلام خطر کردند «از آنجا که
ايرانيان مقيم کانادا، اقوام بسياری در تهران دارند، ممکن است از اين راه مورد سوء
استفاده قرار گيرند».
ريک راث، سخنگوی وزارت خارجه کانادا همزمان تهديد کرده بود که
«نيروهای امنيتی کانادا تلاش خود را برای مقابله با اين تهديدات انجام خواهند داد»
و در نتیجه آن برخی از بانک های کانادايی اقدام به مسدود کردن حساب بانکی اتباع ايرانی-
کانادايی به جرم ارتباط با ايران کردند.
همنوایی کانادا در حمله به سوریه
بی میلی اتاوا برای تجدید نظر در مناسباتش با تهران، در
حالی به نخستین سالگرد خود رسیده که این کشور در کنار ایالات متحده موافقت خود را
برای تنبیه بشار اسد برای بکار بردن سلاح شیمیایی علیه مردمش اعلام داشته است.
این موضع صریح کانادا در اجلاس «گروه 20» که در سن پترزبورگ
برگزار گردید نقطه قوتی برای تصمیم امریکا جهت حمله به سوریه شده است.
بدیهی است کشورهای حامی حمله به سوریه، نیم نگاهی به جمهوری
اسلامی دارند که آیا در صدد حمایت از اسد برخواهد آمد یا نه چرا که برای مثال این تقریبا
به روالی معمول در جمهوری اسلامی تبدیل شده که در صورت تصمیم به انتقامگیری، حمله
به اماکن دیپلماتیک و نقض کنوانسیون وین یکی از راه های متعارف است.
پرواضح است در چنین شرایطی که اتاوا جانب سیاست واشنگتن را
در حمله به سوریه گرفته، فکر بازگشایی سفارت شان در تهران را قرین مصلحت نمی بیند.
نتیجه:
به شرحی که گفته شد هرگونه احتمال در تجدید روابط تهران-
اتاوا در گرو دو دسته عواملی کوتاه مدت و بلند مدت است. درکوتاه مدت اتاوا منتظر
خواهد ماند تا ببیند آیا در صورت حمله امریکا به بشار اسد، جمهوری اسلامی دست به
انتقامگیری خواهد زد یا نه؟
در دراز مدت نیز اگر اتاوا تهدید امنتیی از سوی تهران
دریافت نکند و چنانچه چرخ تجارت خارجی ایران به گونه ای به چرخش درآید که مصلحت
تجاری کانادا برای حضور در ایران ضروری باشد، شاید بتوان امیدوار بود که در آینده
شاهد بازنگری کانادا در روابطش با تهران باشیم.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر