اوکراین در این روزها
شاهد تحولاتی است که از سه سال پیش سوریه شاهد آن بود. تقابل دولت و مخالفان تدریجاً
به شکل جنگ شهری درآمده است. تقاضای مخالفان، استعفای ویکتور یانوکویچ رییس جمهور اوکراین
است؛ خواسته ای که برای مسکو قابل تصور نیست.
این اعتراضات پس از
تصمیم ناگهانی رییس جمهور اوکراین، مبنی بر تعلیق امضای توافقنامه تجارت آزاد با اتحادیه
اروپا روی داد. معترضان معتقدند که امتناع یانوکویچ از امضای موافقتنانه با اتحادیه
اروپا ناشی از فشار مسکو بود که اوکراین را تهدید به اعمال مجازات های اقتصادی از جمله
قطع صادرات گاز شرکت گازپروم به اوکراین نموده بود. ولادمیر پوتین مقام تصمیم گیر در شرکت گازپروم است.
اوکراین و سوریه؛ “حیاط خلوت”های مسکو و تهران
اوکراین در این روزها
شاهد تحولاتی است که از سه سال پیش سوریه شاهد آن بود. تقابل دولت و مخالفان تدریجاً
به شکل جنگ شهری درآمده است. تقاضای مخالفان، استعفای ویکتور یانوکویچ رییس جمهور اوکراین
است؛ خواسته ای که برای مسکو قابل تصور نیست.
این اعتراضات پس از
تصمیم ناگهانی رییس جمهور اوکراین، مبنی بر تعلیق امضای توافقنامه تجارت آزاد با اتحادیه
اروپا روی داد. معترضان معتقدند که امتناع یانوکویچ از امضای موافقتنانه با اتحادیه
اروپا ناشی از فشار مسکو بود که اوکراین را تهدید به اعمال مجازات های اقتصادی از جمله
قطع صادرات گاز شرکت گازپروم به اوکراین نموده بود. ولادمیر پوتین مقام تصمیم گیر در شرکت گازپروم است.
از نظر مسکو، اوکراین
از جایگاه ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک ممتاز و انحصاری در اروپای شرقی برخوردار است
که می باید به سدی بزرگ در برابر برنامه های درازمدت اتحادیه برای گسترش به سمت شرق
اروپا باشد. بی دلیل نبود که برژینسکی از اوکراین به عنوان «ترن سیاست منطقه ای پس
از گسترش اتحادیه اروپا» نام برده بود.
جان کری نیز در حاشیه
ی نشست امنیتی مونیخ، تاکید کرد که واشنگتن به طور کامل از اپوزیسیون اوکراین حمایت
خواهد کرد؛ چراکه راه پیشرفت این کشور در هم گرایی با غرب میسر خواهد شد.
آرمان مسکو برای تبدیل
شدن اوکراین به عنوان سدی در برابر اتحادیه اروپا، با پیروزی ویکتور یانوکویچ بر یولیا تیموشنکو (فردی که متمایل به همکاری با
غرب است) در سال 2010 محقق شد. پیروزی وی در انتخابات ریاست جمهوری اوکراین در شرایطی
رخ داد که وی در کمپین انتخاباتی خود به صراحت تمایل خود به همکاری با مسکو را از جمله
در موارد زیر اعلام داشته بود:
- خودداری از پیوستن اوکراین به ناتو
- رسمیت دادن به زبان روسی به عنوان یک زبان رسمی
در کنار زبان اوکراینی
- بازگشتن اوکراین به زمره کشورهای مشترک المنافع
- پیوستن اوکراین به توافقنامه تجاری روسیه، بلاروس
و قزاقستان (هیلاری کلینتون وزیر خارجه پیشین امریکا پیوستن اوکراین به این توافقنامه
را احیای شوروی سابق به دست پوتین دانسته بود.)
بدین سان، یانوکویچ موقعیتی را برای مسکو در
اوکراین رقم زد تا این کشور حیاط خلوتی برای روسیه باشد. بدیهی است مسکو تمایل
نداشته باشد، اتحادیه اروپا در این حیاط خلوت حضور موثر داشته باشد.
سوریه حیاط خلوت تهران
به رغم آنکه پرونده هسته ای ایران حق مسلمی
انگاشته می شد که امکان عقب نشینی در آن متصور نبود، با روی کار آمدن دولت روحانی،
توافقی تاریخی ژنو بین ایران و 5+1 جامه واقعیت به تن کرد تا نشانی باشد بر اینکه
پرونده هسته ای چندان که ادعا می شد، پرونده ای راهبردی در سیاست خارجی ایران
نبود. این مدعا را می توان از تفاوت رفتار دولت روحانی و رفتار دولت احمدی نژاد در
مصالحه بر پرونده هسته ای به خوبی درک کرد.
اما، در پرونده حمایت از دولت بشار اسد، جمهوری
اسلامی (چه در دولت احمدی نژاد و چه دولت روحانی) جای هیچ تردید باقی نگذاشته که
به هیچ وجه مصالحه بر سر بشار اسد را در راهبردهای کلان سیاست خارجی خود متصور نمی
بیند. سوریه برای تهران حیات خلوتی است که کسی را به آن راه نمی دهد.
ظریف در مصاحبه
ای با روزنامه آلمانی «فرانکفورترآلگماینه» طرح سوریه بدون بشاراسد را یک "توهم"
دانست و گفت:
«این توهم را که تصور کنیم بدون اسد می‌توانیم (برای سوریه) راه حلی پیدا کنیم را باید
دفن کنیم...این به خارجی‌ها مربوط نمی‌شود که درباره اینکه چه کسی بر سوریه حکمفرمایی
کند، تصمیم بگیرند.»
این جزم اندیشی تهران در ناممکن دانستن سوریه بدون بشار اسد ناشی
از ارزش استراتژیکی است که دمشق به عنوان سرپل ارتباطی میان تهران و حزب الله دارد.
به نظر می رسد
تهران توانسته مسکو را قانع سازد که سقوط بشار اسد، سقوط جمهوری اسلامی را به
دنبال خواهد داشت و سقوط جمهوری اسلامی یعنی بازگشتن ایران به جرگه کشورهای تحت
نفوذ غرب.
نتیجه:
1) دانسته شد که اهمیت اوکراین برای مسکو همچون اهمیت سوریه
برای تهران است. سقوط دولت بشار اسد می تواند برتری روسیه در ایران را برهم بزند. جای
تردید نیست که مسکو مایل به نفوذ غرب در ایران نباشد. در یک قلم، نیروگاه بوشهر
برای روسیه رقم های سرسام آورسودآوری داشته است. تهران اعلام کرده که احداث چندین نیروگاه
مشابه را به روسیه پیشنهاد داده است. ساختار نظامی ایران، پس از انقلاب اسلامی از
ساختاری متکی بر تسلیحات و تجهیزات امریکایی به تسلیحات روسی تغییر کرده است.
بی دلیل نیست که در
شمار دیدارهای ظریف در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ، وی دیداری با لئونید کوچارا،همتای
اوکراینی خود داشت که طی آن تحولات داخلی اوکراین و سوریه را یک جا مورد بررسی
قرار داده اند.
2) سقوط دولت معمر قذافی، دیکتاتور لیبی، بدون موافقت روسیه با
قطعنامه قطعنامهٔ ۱۹۷۳ شورای امنیت مبنی بر ایجاد منطقه پرواز ممنوع، ناممکن بود. توان
نظامی دولت قذافی که دست بالا را در سرکوب مخالفان مسلح خود داشت، با حمله نظامی ناتو
تحلیل رفت و شورشیان مخالف او را به پیروزی رساند.
به رغم طرح قطعنامه
های مشابه در شورای امنیت برای توسل به اقدام نظامی علیه بشار اسد (که برتری هوایی
علیه مخالفان مسلح خود دارد)، این قبیل اقدامات
توسط روسیه بلوکه شده است.
با در نظر گرفتن تشابه
دو مورد فوق، پاسخ این پرسش یافت می شود که چرا رفتار مسکو در موافقت با حذف قذافی
و عدم موافقت با حذف بشار اسد متفاوت است؟ چرا مسکو با صدور قطعنامه علیه قذافی موافقت
نموده بود ولی جلوی صدور قطعنامه علیه دولت بشار اسد را گرفته است؟
بدیهی است این تفاوت
رفتار را می باید در جایگاه راهبردی سوریه برای مسکو دریافت که مسکو را قانع ساخته
تا حتی الامکان جلوی سقوط دولت بشار اسد و متعاقب آن سقوط جمهوری اسلامی را بگیرد.
با بالا گرفتن بحران
اوکراین، مسکو بیش از پیش قانع شده که سوریه برای تهران همان حیاط خلوتی است که
اوکراین برای مسکوست.
http://www.radiozamaneh.com/123466#.UvFCIfmSzUY
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر