عزل متکی :
- تصلب در مذاکرات هسته ای
- باجخواهی از مجلس
به قلم: حسین علیزاده
پیشگفتار:
در خبری غیر مترقبه در روز دوشنبه 22 آذر 89
طی حکمی از سوی احمدی نژاد ، منوچهر متکی چهره شاخص سیاست خارجی دولت نهم و
دهم که در هر دو دوره با آرای بالای نمایندگان سکان دار وزارت خارجه ایران شده
بود، از مقام خود برکنار و آقای علی اکبر صالحی به عنوان سرپرست این وزارت خانه
مهم منصوب شد.
این عزل و نصب در حالی صورت گرفت که حتی رییس کمیسیون سیاست خارجی مجلس شورای
اسلامی از آن اظهار بی اطلاعی کرد. با این حساب تصمیم دفعی و فی البداهه احمدی
نژاد برای عزل یکی دیگر از استوانه های دولت خود برای بار دیگر صورت گرفت. بار
گذشته احمدی نژاد در یک اقدام عصبی و هیجانی در اعتراض صفار هرندی ( وزیر ارشاد) و
محسنی اژه ای ( وزیر اطلاعات) در حالی که کمتر
از ده روز به پایان عمر دولت نهم باقی مانده بود، مبادرت به عزل این دو
وزیر خود نمود. علت آن عزل ، اعتراض دو وزیر
به بی توجهی رییس دولت به نامه رهبری برای کنارگذاشتن مشایی از پست معان
اولی رییس جمهور بود که برای یک هفته مورد بی توجه و استنکاف رییس جمهور از فرمان
رهبری قرار گرفته بود. اما پاسخ احمدی نژاد در برابر این معترضان که معتقد بودند
همه باید ذوب در ولایت باشند تنها یک چیز بود: برکناری.
چرایی عزل متکی؟
کارمندان وزارت خارجه به نیکی به یاد دارند وقتی قرار بود دولت نهم شکل گیرد،
در راهروهای وزارت خارجه نام ثمره هاشمی و سعیدلو و امثال آنان به عنوان نامزدهای
احتمالی پست وزارت خارجه مطرح بود. اعلام نامزدی متکی باپیشینه دیپلماتیک خود اگر
چه گزینه ایده آل برای کارمندان این وزارتخانه نبود ولی بهتر از ناپختگانی مثل
ثمره هاشمی و سعید لو به شمار می رفت چرا که متکی در پیشینه خود کوله بار دو دور سفیری(آنکارا
و توکیو) و یک دوره معاونت امور بین الملل وزارت خارجه را حمل می کرد که به اضافه ی یک دوره نماینده مجلس
بودن نیز، درک خوبی از وزارت خارجه و مجلس را برای او به همراه داشت. رای
بالای مجلس در هر دو دوره به متکی
نیز نشانی بود از اقبال و اعتماد مجلسیان
اصولگرا و همدلی بدنه وزارت خارجه با او .
با این اوصاف علت عزل متکی را باید در اختلافات مهمی بین وزیر و رییس کابینه
دانست خصوصا اینکه عزل متکی در حالی که در سفر به سنگال به سر می برد حرمت شکنی او
محسوب می شود تا رییس دولت نشان دهد حتی منتظر مراجعت او و ظاهرسازی های متدوال در عرف دیپلماتیک برای
برکنار کردنش نماند.
حذف یک پراگماتیست
در کابینه آرمانگرای احمدی نژاد که ایران نه یک قدرت منطقه ای بلکه یک ابر
قدرت است و باید به مدیریت جهان بپردازد، منوچهر متکی که روزگاری در ژاپن شاهد
پیشرفت های آن کشور و روزگاری در آنکارا شاهد بازگشتن ترکیه به جایگاه منطقه ای
خود بود، به خوبی می فهمید که این سخنان از اساس بی پایه است. گرچه هرگز متکی را
نمی توان در شمار وزیران خارجه موفق ایران که هیچ حتی در شمار وزیران خارجه ای مثل
علی اکبر ولایتی و کمال خرازی دانست ولی به مصداق آنکه در شهر کوره ها، آدم یک چشم
هم غنیمت است، می توان وی را عملگرا ترین فرد کابینه نهم و دهم دانست که می فهمید
تحریم ها یعنی چه؟ ائتلاف بین المللی شکل گرفته علیه ایران یعنی چه؟ حلقه محاصره
شکل گرفته حول ایران یعنی چه ؟
این همه در حالی بود که با بالا گرفتن اختلافات وزیر خارجه و رییس دولت، سطح
شایعات کنارگیری یا کنار زدن متکی از دالان های وزارت خارجه به سطح رسانه ها نیز
درز کرده بود و نتیجه عملی آن تا بدانجا بود که وقتی احمدی نژاد دانست نمی تواند
مستقیما متکی را از کار برکنار کند، با انتصاب تنی چند از نزدیک ترین افراد حلقه
خود( مثل حمید بقایی و مشایی و ..) به عنوان نمایندگان ویژه رییس جمهوری عملا وزیر
خارجه خود را دور زد.
آنچه احمدی نژاد را ناگزیر می داشت وزارت خارجه خود را دور زند این بود که
متکی به عنوان رییس ستاد انتخاباتی علی لاریجانی در انتخابات نهم ، از آغاز
شکلگیری دولت قبلی تا کنون مستظهر به حمایت کامل علی لاریجانی بود که به عنوان
سهمیه او ( لاریجانی) وارد کابینه احمدی نژاد شده بود.
برکناری اکنون چرا
با در نظر داشتن پیشینه دیپلماتیک متکی از یک سو و حمایت لاریجانی از او از
سوی دیگر اینکه در معادله قدرت در درون حاکمیت
چه تغییری صورت گرفته است که احمدی نژاد این گونه، خفت بار متکی را از مقام خود
برکنار می کند، دو پاسخ ر ا می توان ارائه کرد:.
1-
برکناری به دنبال مذاکرات
هسته ای
2-
باجخواهی احمدی نژاد از مجلس
برکناری به دنبال مذاکرات هسته ای: تاثیرگذاری مذاکرات بر جریان عملگرا
برکناری متکی و انتصاب صالحی رییس
سازمان انرژی اتمی ایران، که از نزدیک ترین افراد به جناح آرمانگراست نشان می دهد،
اولین واکنش احمدی نژاد به رویه عملگرای متکی که پیام 5+1 را در دور اخیر مذاکرات جلیلی با آنان
شنیده بود، موجب خشم احمدی نژاد شده است که حاضر به انعطاف در برنامه هسته ای
نیست. از یاد نبریم که متصلب بودن احمدی نژاد تا بدانجا بود که علی لاریجانی دبیر
پیشین شورای علی امنیت ملی نیز ناگزیر از مقام خود استعفا داد. اینک نوبت به متکی
فرد مورد حمایت لاریجانی رسیده بود که وقتی پیام عقل را به گوش احمدی نژاد می
رساند باید مغضوب وی واقع گردد. همان گونه که هرندی و اژه ای پیش از این مغضوب
قرار گرفتند.
باجخواهی از مجلس
در گمان اصولگرایان که توانسته اند جناح اصلاح طلب را از عرصه کشور به کلی
بیرون کرده ، اینک می توان باور داشت که اختلاف به درون اردوگاه اصولگرایان منتقل
شده است. این اختلاف با نزدیک شدن به پایان دوره کنونی چهار ساله مجلس هر چه بیشتر
خواهد شد. احمدی نژاد به خوبی واقف است که برای پشبرد برنامه های خود( اگر بتوان
نام آن را برنامه گذاشت) و برای تضمین انتقال قدرت به همفکران خود( کسی مثل مشایی
که قویا نام او برای دور بعدی ریاست جمهوری به گوش می رسد) نیاز به یک مجلس همسو
با خود دارد. اصولگرایی از نظر احمدی نژاد یعنی همسویی با احمدی نژاد . چه مستمسکی
برای او که همگرایی در اصولگرایان را برابر با همسویی با خود تفسیر می کند، بالاتر
از اینکه او در منکوب کردن دیگران به گفته رهبر انقلاب استناد می کند که در میان
احمدی نژاد و هاشمی رفسنجانی، احمدی نژاد را نزدیک تر به نظرات خود دانست( سخنرانی
آیت الله خامنه ای در نماز جمعه 29 خرداد 88)
با این تفاصیل عزل متکی ( سهمیه لاریجانی در کابینه احمدی نژاد) ضربه شستی بود
از احمدی نژاد (رییس قوه مجریه ) به علی لاریجانی ( رییس قوه مقننه) که بنا به
اخبار رسیده خواستار گنجاندن 50 درصد از افراد حلقه خود در فهرست اصولگرایان برای
مجلس بعدی ( نهم ) می باشد: ایده ای که به
هیچ وجه مورد قبول لاریجانی دیگر جناح
اصولگرا نبوده و نیست.
نتیجه گیری:
عزل تحقیر آمیز متکی و انتصاب صالحی به عنوان سرپرست این وزارتخانه، زدن تیری
بود با دو هدف :
1-
ضرب شست نشان دادن دولت به
مجلس برای زیاده خواهی در ترکیب مجلس نهم که
از هم اکنون آرایش آن در حال شکل گرفتن است
2-
عدم انعطاف احمدی نژاد به
فشارهای 5+1 در برنامه هسته ای با حذف وزیر خارجه عملگرای طرفدار لاریجانی
اینک با حذف متکی نگاه ها به جانشین او از میان افرادی مثل علی اکبر صالحی،
علاء الدین بروجردی، مجتبی ثمره هاشمی، سعید جلیلی و.. است که رای اعتماد مجلس تحت
نفوذ لاریجانی سد بزرگی برای هر یک از آنان به شمار می رود مگر آنکه بار دیگر
رهبری نظام در حمایت بی دریغ از او، مجلس را مکلف به رای دان کند که بعد هم نیست.
تردیدی نیست این همه زیاده خواهی و متصلب بودن احمدی نژاد در برنامه هسته که
ناگزیر تحریم های بیشتری را برای کشور به همراه خواهد داشت، دلیلی ندارد جز اینکه
او خود را تماما مستظهر به حمایت بی دریغ رهبر جمهوری اسلامی می داند( مراجعه شود
به سخنرانی 29 خرداد 88)
پایان
منتشر شده در :
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر