به رغم منافع کلانی که جمهوری اسلامی در سوریه و مشخصا در دوام دولت بشار اسد دارد، ایران عضو غیر مدعو در اجلاس ژنو می باشد که قرار است 35 عضو مدعو به آن، سرنوشت سوریه (متحد استراتژیک جمهوری اسلامی) را از طریق تعیین یک «دولت انتقالی» رقم بزنند.
ایران: عضو حاضر اجلاس در داووس، غائب در اجلاس ژنو
2
سوئیس را می توان بین المللی ترین کشور قاره اروپا
دانست چرا که بسیاری از رویدادهای بین المللی در این کشور رخ می دهد. شهر ژنو در
سوئیس، مقر اروپایی سازمان ملل است. شهر داووس در سوئیس نیز سالانه میزبان یکی از
مهم ترین رویدادهای اقتصادی به نام "مجمع اقتصاد جهانی" است.
به عنوان نمادی آشکار از بین المللی بودن سوئیس همین
بس که قرار است در 22 ژانویه 2014 دو شهر ژنو و داووس هم زمان میزبان دو رویداد
مهم بین المللی باشند که از قضا ایران میهمان حاضر در یکی (داووس) و غائب در دیگری
(ژنو) است.
با وخامت فاجعه انسانی که در سوریه رخ داده، قرار است
ژنو میزبان دومین کنفرانس صلح خاورمیانه (موسوم به ژنو 2) با موضوعیت خاتمه دادن
به جنگ داخلی سوریه از طریق تشکیل یک «دولت انتقالی» باشد. اما، داووس به روال سنت
سه دهه گذشته میزبان اجلاس سالانه «مجمع اقتصاد جهانی» است که امسال با میزبانی از
صدها شخصیت برجسته جهان به موضوع «تغییر شکل جهان: پیامد های اجتماعی ، سیاسی و تجاری»
می پردازد.
حسن روحانی قرار است سخنران روز دوم کنفرانس داووس باشد.
موضوع سخنرانی او «ایران در جهان» برگزیده شده است. بدون تردید، وی با پرداختن به
توافق هسته ای با 5+1 به ترسیم فضایی امن برای ایران، به دنبال جذب سرمایه گذاران
خارجی و کاستن از فشار تحریم ها خواهد بود.
ظریف، وزیر خارجه ایران نیز دیگر سخنران این کنفرانس
است که موضع سخنان خود را به «پایان بازی برای خاورمیانه» اختصاص داده است.
نگاه کنفرانسی به کنفرانس دیگر
اگر به موضوع این دو اجلاس توجه شود، دانسته می شود
که در واقع یکی از این دو (داووس)، با موضوعیت «تغییر شکل جهان» نیم نگاهی به
تصمیمات و نتایج احتمالی دیگر کنفرانس در ژنو دارد که هدف از آن تغییر دولت بشار
اسد است.
اجلاس امسال داووس این فرض را پذیرفته که معادلات
جهانی از جمله در خاورمیانه، تغییر کرده است. مساله برای اجلاس این است که
پیامدهای این تغییر برای سیاست و تجارت و اجتماع چیست.
ظریف نیز ناظر به همین موضوع، مایل است پیشنهاد دهد
که به بازی خاورمیانه (بخوانید تضعیف دولت بشار اسد) خاتمه داده شود.
ایران عضو حاضر در داووس، غائب در ژنو
2
به رغم منافع کلانی که جمهوری اسلامی در سوریه و مشخصا
در دوام دولت بشار اسد دارد، ایران عضو غیر مدعو در اجلاس ژنو می باشد که قرار است
35 عضو مدعو به آن، سرنوشت سوریه (متحد استراتژیک جمهوری اسلامی) را از طریق تعیین
یک «دولت انتقالی» رقم بزنند.
بدین ترتیب حسن روحانی در حالی به سخنرانی درباره نقش
ایران در جهان خواهد پرداخت و وزیر خارجه اش، پایان بازی خاورمیانه را ضروری اعلام
خواهد کرد که قرار است سرنوشت متحد استراتژیک جمهوری اسلامی (بشاراسد) در کنفرانسی
دیگر در همان سوئیس و در فاصله ای 400 کیلومتری از داووس بدون حضور ایران رقم
بخورد.
در چنین وضعیتی هیأت بلند پایه ایرانی در حالی در کنفرانس
داووس مشارکت خواهد داشت که در تغییر و تقدیری که برای سوریه رقم خواهد خورد، سهم
ندارد. این در حالی است که دیگر اعضای ژنو 2 با آخرین اطلاع از تصمیماتی که احیانا
در حال رقم خوردن است، در داووس سخنرانی خواهند کرد.
عدم دعوت از ایران برای حضور در ژنو2، بی درنگ بر
پیامی که روحانی و ظریف به کنفرانس داووس مخابره خواهند کرد، اثر منفی خواهد
گذاشت. پر واضح است که اعضای داووس بپرسند چگونه کشور کوچکی مثل قطر یا کشور دوردستی
مثل اندونزی و برزیل مدعو کنفرانس ژنو2 هستند ولی ایران نه؟
ترکیب معنادار دعوت شدگان به ژنو2
با نگاهی به فهرست کشورها و سازمان های دعوت شده به
ژنو2 دانسته می شود که بعضاً کشورهایی کوچک و یا کشورهایی دور از بحران سوریه به این
کنفرانس دعوت شده در حالی که تهران غائب آن است. تحلیل فهرست میهمانان، عمق شکست
دیپلماتیک جمهوری اسلامی را نمایان می سازد. فهرست دعوت شدگان به شرح زیر است:
الف) کشورها عرب و مسلمان:
- عربستان، قطر، کویت، امارات،عمان (پنج کشور عرب عضو
شورای همکاری خلیج فارس)
- اردن، لبنان،عراق، مصر،الجزایر، مراکش (شش کشور عرب
دیگر)
- اندنونزی و ترکیه (کشورهای مسلمان).
کلیه کشورها یاد شده، یا از اعضای اتحادیه عرب به
شمار می روند یا سازمان همکاری اسلامی. هر دو این سازمان ها، عضویت دولت سوریه را
در این سازمان ها تعلیق نموده اند. بنابر این، مواضع این کشورها پیشاپیش علیه رژیم
بشار اسد مشخص است. (مراجعه شود به مقاله:
پيام
اجلاس مکه: شکست سياست خارجه جمهوری اسلامی)
ب) دیگر کشورها:
- امریکا، فرانسه، انگلیس، روسیه، چین (پنج عضو دائم
شورای امنیت)
- آلمان، دانمارک، نروژ، سوئد،ایتالیا، اسپانیا، سوئیس
(اقتصادهای اروپایی)
- کانادا، برزیل، هند، ژاپن، آفریقای جنوبی
(اقتصادهای دیگر مناطق)
در واقع 17 کشور یاد شده تمامی از اعضای کشورهای برتر
جهان از نظر اقتصادی هستند که به دلیل نگرانی شان از بر هم خوردن صادرات نفت،
نگران سر ریز شدن جنگ داخلی سوریه به دیگر کشورهای منطقه نفت خیز خاورمیانه هستند.
گفتنی است که به استثنای کره جنوبی، آرژانین،
استرالیا و مکزیک، دیگر اعضای گروه کشورهای برتری اقتصادی موسوم به «گروه 20» در
فهرست دعوت شدگان به ژنو2 هستند. گروه20، تقریبا 85% اقتصاد جهان را در دست خود
دارند.
به استثنای چین و روسیه که احیانا جانب دولت سوریه را
در ژنو 2 بگیرند، نظر دیگر کشورها در ضرورت شکل گیری دولت انتقالی سوریه روشن است.
ج) سازمان های دعوت شده:
صرف نظر از کشورهایی که عضو سازمان های زیر هستند، این چهار
سازمان نیز رأساً در کنفرانس ژنو 2 دارای نماینده می باشند. این سازمان ها عبارتند
از:
- سازمان ملل
- اتحادیه اروپا
- اتحادیه اروپا
- سازمان کنفرانس اسلامی
همان طور که گفته شد سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه
عرب پیشتر عضویت سوریه را تعلیق نموده اند. اتحادیه اروپا نیز به قطعنامه مجمع
عمومی که عربستان بانی آن بود، رأی مثبت داده بود. قطعنامه مزبوربا محکوم کردن
جنایات دولت سوریه، خواستار کناره گیری بشار اسد از قدرت و تشکیل دولت انتقالی شده
بود.(مراجعه شود به مقاله: تصويب
قطعنامه عليه سوريه: زمينه ها و پيامدهای آن)
نتیجه:
در حالی که بقای بشار اسد در قدرت برای تهران، امری
حیاتی است (تا آنجا که مهدی طائب سوریه را از استان نفت خیز خوزستان مهم تر دانسته
بود) و در حالی که عدم دعوت از تهران برای ژنو2 شکست دیپلماتیک برای جمهوری اسلامی
خواهد بود، سفر هم زمان ظریف و المعلم وزیران خارجه ایران و سوریه به کرمیلن و
دیدار با پوتین، برای این درخواست بود که مسکو، از نقش خود برای دعوت از ایران به
ژنو2 استفاده کند.
در فرض اینکه چنین امر محقق نشود، بدیهی است مخالفت
کردن مسکو با هرگونه تصمیمی مبنی بر تشکیل هرگونه دولتی انتقالی بدون بشار اسد، دیگر
درخواست مشترک تهران- دمشق از کرمیلن است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر