پس از دیدار جواد ظریف و ویلیام هیگ در نیویورک (۲۴ سپتامبر ۲۰۱۳)، معرفی کاردارهای دو کشور (۱۱ نوامبر) و مکالمه تلفنی دیوید کامرون، نخست وزیر بریتانیا با حسن روحانی (۲۹ نوامبر)، این سفر چهارمین گام بلند در مناسبات سیاسی دو کشور در کمتر از شش ماه گذشته به شمار می‌رود.
هدف سفر هیأت پارلمانی بریتانیا به تهران
در کمتر از ۳ هفته از
سفر هیأت پارلمانی اتحادیه اروپا به تهران (۱۳ تا ۱۸ دسامبر ۲۰۱۳)، قرار است هیأت
پارلمانی بریتانیا از از تاریخ ۶ تا ۱۰ ژانویه ۲۰۱۴ از تهران دیدن کند. جک استرا، وزیر
خارجه پیشین بریتانیا، ریاست هیأت ۴ نفره
را که مرکب از نمایندگان احزاب مختلف پارلمان بریتانیاست، برعهده خواهد داشت.
این سفر به دعوت گروه
دوستی ایران و بریتانیا در مجلس شورای اسلامی انجام می پذیرد. در بیانیه ای که
دفتر جک استرا منتشر کرده ضمن اشاره به هماهنگی صورت گرفته با وزارت خارجه بریتانیا
(به عنوان نشانی بر توافق دولت با این سفر)، ابراز امیدواری شده تا موجبات سفری از
سوی نمایندگان مجلس ایران به بریتانیا فراهم گردد.
شتاب محسوس در عادی سازی
روابط
پس از دیدار جواد ظریف و ویلیام هیگ در نیویورک (۲۴ سپتامبر ۲۰۱۳)، معرفی کاردارهای
دو کشور (۱۱ نوامبر) و مکالمه تلفنی دیوید کامرون، نخست وزیر بریتانیا با حسن روحانی
(۲۹ نوامبر)، این سفر چهارمین گام بلند در مناسبات سیاسی دو کشور در کمتر از شش ماه
گذشته به شمار می‌رود.
اگر حادثه یورش به سفارت
بریتانیا در تهران را به یادآوریم (که منتهی به قطع رابطه لندن با تهران شد) و سپس
شتاب کنونی در روابط تهران- لندن را با رفتار دولت کانادا مقایسه کنیم که بدون هیچ
حمله ای به سفارتش، مبادرت به قطع رابطه با تهران نمود و پس از انتخاب روحانی نیز اعلام
داشته که اصراری در عادی سازی روابط با تهران ندارد، رویکرد دیپلماتیک لندن در
برابر تهران، به خوبی نشان از شتاب محسوس دارد.
به بیان دیگر این سفر،
سفری نیست که در شرایط عادی روابط تهران- لندن انجام پذیرد چرا که هیأت پارلمانی بریتانیا
در حالی عازم تهران است که سطح روابط دیپلماتیک تهران- لندن در نازل ترین سطح خود
(کاردار غیرمقیم) قرار دارد.
باید در نظر داشت که به
دنبال توافق ظریف با همتای بریتانیایی اش بر
تجدید روابط دیپلماتیک، طرفین چنان جانب احتیاط را رعایت کرده اند که تجدید رابطه را
نه از سطح کاردار مقیم بلکه از سطح کاردار غیرمقیم (کاردار ترددی) آغاز کرده اند.
با در نظر داشتن چنین سطح
نازلی از روابط دیپلماتیک و در حالی که از شروع فعالیت کاردارهای دو کشور کمتر از
دو ماه می گذرد، سفر هیات پارلمانی بریتانیا باید به منظور و هدفی مهم که ریشه در
رویکرد عملگرایانه لندن دارد، انجام پذیرد.
رویکرد عملگرایانه لندن در برابر تهران
ریاست هیات پارلمانی
بریتانیا را کسی برعهده دارد که ده سال پیش از این در کنار دومنیک دوویلپن(وزیر
خارجه فرانسه) و یوشکا فیشر(وزیرخارجه آلمان) مذاکراتی را با دبیر وقت شورای عالی
امنیت ملی ایران (حسن روحانی) به پیش بردند که منتهی به «بیانیه سعدآباد» شد.
اینک جک استرا از چهره
های نافذ در پارلمان انگلیس است و حسن روحانی بر کرسی ریاست جمهوری ایران تکیه زده
است. جک استرا در گفتگو با بی بی سی حسن روحانی را «یک مقام حکومتی
باشخصیت» توصیف کرده «که همیشه می‌دانست درباره چه صحبت می‌کند، و کاملا بر موضوعات
مسلط بود.»
احترام او برای روحانی
تا آنجاست که به رغم عدم حضور مقامات اروپایی در مراسم تحلیف حسن روحانی، جک استرا
ابراز تمایل کرده بود که در صورت دریافت دعوتنامه در مراسم شرکت کند.
این اقبال جک استرا به
روحانی در حالی است که مجتبی ذوالنور، مشاور نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران
جک استرا را «فردی بیکار» خوانده که از خود «حسن نیت» نشان می دهد.
دولت روحانی: ادبار در داخل، اقبال در
خارج
روحانی که آمده بود قفل
ها را بگشاید، اینک هرچه بر عمر دولت اش بیشتر می گذرد قفل بر دولتش از سوی اقتدارگرایان
تندرو بیشتر زده می شود. بنا به آمار، از تاریخ یکم شهریور تا هفتم آذر نمایندگان به
رئیس جمهور و وزیران در مجموع ۱۴۲۹ تذکر داده‌اند که وزیر خارجه در گرفتن این تذکرها
رکورددار بوده است. از میان این تذکرها،
۲۲۷ مورد تذکر به رئیس جمهور بوده است. در همین مدت ۲۲۷ مورد هم نمایندگان از
کابینه سئوال کرده بودند. در میان این وزیران، رضا فرجی دانا وزیر علوم و علی طیب‌نیا،
به تازگی از مجلس«کارت زرد» گرفته‌اند.
کافی است به یاد آوریم
که در واکنش به حجم زیاد فراخوان وزیران کابینه اش به مجلس، حسن روحانی زبان به گلایه
گشوده و با اشاره به تهدیداتی که وزیرانش از سوی مجلسیان دریافت کرده اند، گفت:«چنین حجمی از سوال از وزرا با حجم
کاری بالای آنها تناسب ندارد و بعضاً برخی از تقاضاها و درخواست‌ها نیز منطبق با قانون
نیست و وزیر در قبال عدم برآورده کردن آن، نباید تهدید شود. باید نمایندگان محترم وزرا
را برای انجام کار بهتر دلگرم کنند.»
این ادبار مجلسیان بر دولت
روحانی در حالی است که به نظر می رسد دولت او مورد اقبال بسیاری از کشورها قرار گرفته
تا آنجا که وزیرخارجه ایتالیا به تهران سفر کرد و بنا به گزارش اشپیگل، دولت آلمان
از روحانی برای سفر به این کشور دعوت به عمل آورده است.
از سوی دیگر، جک استراو به عنوان یکی از سه مذاکره کننده پیشین در پرونده هسته‌ای
ایران، بهتر از هر کسی نسبت به شکننده بودن توافق به عمل آمده در ژنو آگاه است. پیشنهاد
۱۲۰ نماینده مجلس مبنی بر الزام دولت به غنی‌سازی ۶۰ درصدی یا اظهارات تند و تیز مراکز
قدرت (از قبیل فرمانده سپاه) علیه توافق ژنو، می‌تواند بازگشت به نقطه صفر باشد.
شناخت استرا از روحانی
موجب شده که او بهتر از هر کس بداند سیاست «تعامل سازنده» حسن روحانی بیش از آنکه از
سوی دشمنان منطقه ای مثل عربستان و اسرائیل در معرض خطر باشد، از سوی دشمنان داخلی
اش در معرض خطر است. (مراجعه شود به مقاله: سیاست تعامل سازنده و دشمنان داخلی اش)
هدف سفر
گو اینکه سفر استرا و هیأت
همراه به دعوت مجلس شورای اسلامی انجام می شود، اما، تردیدی نباید داشت که به قدرت
رسیدن رییس جمهوری میانه رو همچون روحانی که استرا شخصاً با روحیه و طرز فکر او آشناست،
در تصمیم طرف بریتانیایی برای برای کلیه گام هایی که تاکنون برای عادی سازی روابط با
تهران برداشته، نقش داشته است.
بدین ترتیب، ارزیابی
از توازن قوا درون هیأت حاکمه جمهوری اسلامی (از جمله مجلس محافظه کار و دولت
متمایل به اصلاحات) یکی از اهداف هیأت بریتانیایی است. جک استرا به خوبی از فرصت
به وجود آمده از به قدرت رسیدن رییس جمهوری میانه رو آگاه است. وی به خوبی واقف
است که دولت نوپای روحانی می تواند به سرنوشت دولت خاتمی گرفتار آید که در چنبره اقتدارگرایان،
دولت را به امثال احمدی نژاد واگذار کرد.
از این زاویه است که جک
استرا در مصاحبه اش با بی بی سی، ظهور پدیده ای همچون احمدی نژاد را نتیجه «فقدان یک
توافق آبرومندانه» با روحانی و خاتمی دانسته و یادآور شد که: «اگر ما توانسته بودیم با دکتر روحانی و آقای خاتمی به "توافقی آبرومندانه"
برسیم، ایران با این مشکلاتی که در ۸ سال اخیر گرفتار آنها بوده، مواجه نمی‌شد.»
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر